Rok 2021 zapowiadany jest jako czas dużych zmian w dziedzinie e-zdrowia. Oprócz obowiązkowego e-skierowania pojawi się kilka kolejnych rozwiązań mających na celu usprawnienie systemu obiegu informacji medycznej i stwarzających nowe możliwości dla pacjentów. Dokumentacja może być prowadzona w postaci papierowej, jeżeli przepisy wyraźnie tak stanowią lub warunki organizacyjno-techniczne uniemożliwiają prowadzenie dokumentacji w postaci elektronicznej. Od 8 stycznia 2021 r. obowiązkiem formy elektronicznej zostały objęte skierowania do specjalistów, do szpitala, a także na wybrane badania, a od 25 kwietnia formę cyfrową będą musiały mieć także opisy badań.
Autor: Tomasz Murgrabia
aplikant adwokacki
Pandemia wirusa SARS-CoV-2/COVID-19 (zwanego potocznie koronawirusem) ma nie tylko oczywisty wpływ na światową gospodarkę, ale również istotne przełożenie na realizację różnego rodzaju inwestycji, zwłaszcza tych, które polegają na dostawach czy usługach od podmiotów z krajów szczególnie dotkniętych koronawirusem. Epidemia ma także znaczenie w innych stosunkach prawnych, przede wszystkim umownych, zobowiązaniowych, a także w różnego rodzaju relacjach z kontrahentami, ma wpływ na codzienne funkcjonowanie konsumentów oraz przedsiębiorców. Swoje piętno odciska również w branży stomatologicznej. W kontekście epidemii jako wytłumaczenia dla braku realizacji obowiązków wynikających z różnego rodzaju umów może posłużyć pojęcie siły wyższej, stanowiące okoliczność uwalniającą od ponoszenia odpowiedzialności.
Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych często dochodzi do popełnienia błędu medycznego. Świadomość prawna pacjentów ciągle wzrasta, podobnie jak liczba wszczynanych przeciwko lekarzom postępowań i wysuwanych względem nich roszczeń. Lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności zawodowej, cywilnej czy nawet karnej. Błędy medyczne pojawiają się tam, gdzie udzielane są świadczenia zdrowotne. W czasie pandemii SARS-CoV-2 zmniejszyła się co prawda liczba błędów medycznych związanych z planowymi zabiegami, które obecnie są odwoływane, pojawiły się natomiast błędy medyczne związane m.in. z leczeniem i diagnostyką COVID-19, a także z leczeniem pozostałych chorób w warunkach pandemii.
Porada telemedyczna to równoprawne świadczenie zdrowotne, które powinno być udzielane na analogicznych zasadach jak bezpośrednia porada w gabinecie, odbywana w sposób tradycyjny, czyli przy jednoczesnej obecności pacjenta. Podstawowe zasady pozostają tożsame, lekarz powinien postępować zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Jedyną różnicę stanowi pośrednictwo sprzętu elektronicznego w postaci telefonu lub komputera.
Problem mobbingu dotyka wiele środowisk zawodowych, w tym środowisko lekarskie. Lekarze mogą zarówno stać się ofiarami mobbingu, jak i być jego sprawcami, tzw. mobberami. Mobbing w języku potocznym oznacza wszelkie niekorzystne oddziaływania w miejscu pracy, w efekcie których pokrzywdzony może dochodzić rekompensaty na drodze prawnej.
Szkalowanie dobrego imienia w sieci internetowej staje się niestety coraz bardziej powszechnym zjawiskiem, które dotyka różne grupy społeczne i zawodowe, w tym również środowisko lekarzy dentystów. W przypadku gdy lekarz staje się ofiarą bezpodstawnych, obraźliwych komentarzy, najczęściej nie podejmuje żadnych kroków, by chronić swoje dobre imię oraz by atakujący ponieśli zasłużone konsekwencje. Dzieje się tak z tego względu, że procedury dochodzenia swych uprawnień w dalszym ciągu pozostają dość skomplikowane, a przede wszystkim – czasochłonne. Samych zaś atakujących, potocznie zwanych hejterami, niekiedy trudno namierzyć i zidentyfikować. Istnieją jednak przykłady skutecznej walki z agresją w sieci i chociażby już z tego powodu warto przynajmniej podjąć próbę walki o swoje dobre imię w internecie.
W czasie epidemii koronawirusa lekarze wielu specjalizacji stanęli przed koniecznością ograniczenia działalności zawodowej, a niekiedy nawet całkowitego zawieszenia działania praktyk. Wśród nich liczną grupę stanowią lekarze stomatolodzy, którzy z oczywistych względów są bardzo narażeni na zakażenie. Zamknięte czy przyjmujące jedynie w nagłych przypadkach gabinety to nie tylko sposób na walkę z epidemią, ale równocześnie olbrzymie straty dla ich właścicieli. Z jakich form wsparcia mogą skorzystać, by przynajmniej próbować utrzymać względną płynność finansową i maksymalnie zminimalizować straty?
Prowadzenie i przechowywanie dokumentacji medycznej dla codziennej praktyki lekarskiej jest kwestią niezwykle istotną. Prawidłowa realizacja tego obowiązku pośrednio realizuje również obowiązek ochrony samego życia oraz zdrowia pacjentów. Dokumentacja medyczna ma kluczowe znaczenie przy zachowaniu ciągłości leczenia, a także przy podnoszeniu jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych. Każdy szpital, przychodnia czy też lekarz w gabinecie prywatnym są zobowiązani do jej prowadzenia i przechowywania.
Jednym z nieodłącznych elementów wykonywania działalności leczniczej jest prowadzenie, przechowywanie, a w konsekwencji udostępnianie dokumentacji medycznej. Dokumentacja medyczna ma kluczowe znaczenie przy zachowaniu ciągłości leczenia, a także podnoszeniu jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych. Powinna obrazować proces leczenia pacjenta w sposób określony przepisami prawa. Ze względu na charakter danych ujętych w takiej dokumentacji podlega ona szczególnej ochronie, w tym zabezpieczeniu przed dostępem podmiotów nieuprawnionych. Pacjent ma prawo dostępu do swojej dokumentacji medycznej, może również upoważnić do tego inne, wskazane przez siebie osoby. Powyższe kwestie zostały uregulowane przepisami dotyczącymi prawa pacjenta do dokumentacji medycznej zawartymi w rozdziale 7 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.
Sprzeciw jest instytucją, która może być skuteczną bronią do walki z kontrolą prowadzoną w sposób niezgodny z prawem. Kontrole winny być prowadzone na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców, a w konsekwencji pozostawać z nimi w zgodzie. Kiedy jednak dochodzi do ich naruszenia, wtedy kontrolowanemu na podstawie przepisów tej samej ustawy przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do kontroli. Sprzeciw wobec wszczęcia i prowadzenia kontroli można złożyć w ściśle wskazanych w ustawie przypadkach. Najogólniej rzecz ujmując, chodzi o sytuacje, gdy prowadzenie kontroli byłoby sprzeczne z prawem z powodu uchybień, jakich dopuścił się organ kontrolujący.
W czasie udzielania świadczeń opieki zdrowotnej nierzadko dochodzi do sytuacji, w których lekarz staje się ofiarą swojego pacjenta i doświadcza z jego strony agresji, również w postaci naruszenia nietykalności cielesnej. Takie zachowanie podlega odpowiedzialności prawnej.
Aktem prawnym regulującym obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej jest ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Minister Zdrowia podpisał jednak w 2018 r. rozporządzenie, na mocy którego odroczono w czasie obowiązek całkowitego wdrożenia e-dokumentacji. Nie zmienia to faktu, iż elektroniczna dokumentacja medyczna będzie powszechnie obowiązująca i warto już teraz przygotowywać się do jej wprowadzenia.