Dlaczego prawidłowe leczenie infekcji ustno-twarzowej jest tak ważne?
Próchnica zębów, martwica miazgi zębowej, utrata zębów, a także choroby przyzębia mogą powodować powstawanie zakażeń bakteryjnych, które wywołują często poważne patologiczne konsekwencje zarówno dla miękkiej, jak i dla twardej tkanki jamy ustnej [1]. W badaniu Kohli i wsp., w którym oceniano skład mikroflory jamy ustnej, u chorych z infekcjami ustno-twarzowymi stwierdzono, że ziarniaki Gram-dodatnie (+) są odpowiedzialne za blisko 65% tych infekcji, natomiast pałeczki Gram-ujemne (–) można znaleźć w 25% próbek z jamy ustnej ocenianych chorych. Infekcje ustno-twarzowe najczęściej występują u osób w wieku 21–40 lat; częstość występowania choroby nie jest związana z płcią [2]. Zauważono, że najczęstszą cechą infekcji ustno-twarzowej jest ropień zębodołowy [2].
POLECAMY
Infekcje ustno-twarzowe wymagają szybkiego i odpowiedniego leczenia, ponieważ nieleczone mogą prowadzić do ciężkich powikłań, takich jak zapalenie kości i szpiku, ropień mózgu, niedrożność dróg oddechowych, zakażenie tętnic szyjnych, zapalenie zatok, posocznica, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakrzepica zatoki jamistej, ropień oczodołu i utrata wzroku [3].
Do metod leczenia infekcji ustno-twarzowych zalicza się: interwencję chirurgiczną, leczenie endodontyczne (kanałowe) oraz antybiotykoterapię.
Mikroflora jamy ustnej w zdrowiu i chorobie
Jama ustna ze względu na kontakt z powietrzem, pożywieniem i środowiskiem wodnym stanowi dynamiczne, bardzo zróżnicowane i unikatowe środowisko dla drobnoustrojów. W jamie ustnej stwierdzono kilkaset gatunków mikroorganizmów, w tym bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki [4]. Nie wszystkie obecne w jamie ustnej bakterie są chorobotwórcze, a większość z nich w warunkach zdrowia jest sparofitami.
Jama ustna jest siedliskiem unikatowych gatunków bakterii, których skład wykazuje podobieństwo na poziomie rodzaju u różnych ludzi [5]. Przyjmuje się, że u ludzi w jamie ustnej jest ponad 750 gatunków bakteryjnych, przy czym uznaje się, że poznano tylko ok. 50% występujących tam bakterii [6]. Charakterystykę mikrobiomu jamy ustnej podsumowano na ryc. 1.
Duże zróżnicowanie mikrobiomu jamy ustnej jest warunkowane przez: temperaturę, pH, potencjał oksydacyjno-redukcyjny, zasolenie oraz ślinę (zawiera ona liczne enzymy, peptydy przeciwbakteryjne, a także przeciwciała). Jest on także warunkowany stanem higieny gospodarza, np. szczotkowaniem zębów czy płukaniem jamy ustnej [6].
Mikrobiom jamy ustnej pełni wiele ważnych funkcji, m.in. jest zaangażowany w metabolizm produktów odżywczych, a także stanowi naturalną barierę ochronną organizmu przed różnymi patogenami [6].
Co więcej, mikrobiom jamy ustnej poprzez udział w metabolizmie związków azotu z pożywienia jest zaangażowany także w kontrolę ciśnienia tętniczego (wytwarzanie tlenku azotu) [7].
Niezwykle ważną rolę prawidłowego składu mikrobiomu jamy ustnej (eubiozy) w utrzymaniu zdrowia człowieka obrazuje związek jej zaburzenia (dysbiozy) z występowaniem różnych chorób (ryc. 2) [8].
Jak przedstawiono w niniejszym podrozdziale, mikrobiota jamy ustnej pełni wiele fundamentalnych funkcji w organizmie, a jej dysbioza może być objawem lub przyczyną wielu chorób. Dlatego też dbanie o prawidłową mikrobiotę jamy ustnej jest niezwykle ważne z punktu widzenia nie tylko utrzymania zdrowia jamy ustnej, ale i całego organizmu człowieka.
Antybiotykoterapia w stomatologii – blaski i cienie
Jak wskazują autorzy Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (PTS) i Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków (NPOA), antybiotykoterapia w stomatologii może mieć na celu:
- zapobieganie zakażeniom miejsca operowanego i zakażeniom odległym (profilaktyka antybiotykowa) albo
- leczenie istniejącego już zakażenia, którego punkt wyjścia znajduje się w obrębie jamy ustnej.
Autorzy podkreślają, iż w profilaktyce zakażeń w stomatologii podstawowe znaczenie ma właściwa higiena jamy ustnej i zachowanie odpowiednich zasad aseptyki i antyseptyki okołozabiegowej, natomiast w leczeniu zakażeń zębopochodnych – miejscowe leczenie przyczynowe. Stosowanie antybiotyków nie jest substytutem któregokolwiek z powyższych postępowań [9].
Szacuje się, że jedynie 12% stomatologów prawidłowo zaleca antybiotyki jako leczenie interwencyjne i profilaktyczne [10]. Do najczęściej stosowanych przez stomatologów antybiotyków należy amoksycylina oraz jej po...
