Stan dziąseł a nadwrażliwość bólowa zębiny

Nadwrażliwość zębiny to krótkotrwały, ostry ból występujący po narażeniu odsłoniętej zębiny na drażnienie bodźcami zewnętrznymi, który nie może zostać przypisany żadnemu innemu schorzeniu lub defektowi zębiny. Istotę tej dolegliwości stanowi fakt, że nadmierny ból jest tutaj wywoływany nieszkodliwymi bodźcami czuciowymi w wyniku odsłonięcia zębiny. 

Epidemiologia

Nadwrażliwość zębiny jest częstą dolegliwością. Dane z piśmiennictwa wskazują, że częstość jej występowania może wynosić nawet do 57%, jednak najczęściej cierpi na nią ok. 10–20% osób. Różnice te mogą wynikać z odmiennej metodologii badań klinicznych, jak również mogą być związane z różnym progiem odczuwania bólu u różnych osób.

Dolegliwość ta może dotyczyć osób w każdym wieku, ale szczyt jej odczuwania przypada na okres między 30. a 39. rokiem życia. Większość chorych zgłaszających nadwrażliwość zębiny znajduje się w przedziale wiekowym 20–50 lat. Dolegliwości najczęściej dotyczą kłów i pierwszych zębów przedtrzonowych, w następnej kolejności siekaczy, drugich zębów przedtrzonowych, a na końcu zębów trzonowych. Nadwrażliwość przeważnie pojawia się w okolicy klinicznych szyjek zębów, na ich powierzchniach przedsionkowych.

Najczęściej zgłaszanym bodźcem wywołującym nieprzyjemne dolegliwości jest reakcja na zimno (89,8%), szczotkowanie zębów (38,6%), w dalszej kolejności na ciepło oraz słodkie pokarmy.

Etiologia

Wyróżnia się trzy typy połączenia szkliwno-cementowego: w 60–65% cement zachodzi na szkliwo, w 30% cement kończy się równo ze szkliwem, a w 5–10% nie dochodzi do połączenia szkliwa z cementem, czyli na pewnej powierzchni zęba zębina stanowi jego zewnętrzną powierzchnię. Warto tutaj zaznaczyć, że zarówno choroba próchnicowa zębów, jak i choroby przyzębia są obecnie uznawane za choroby cywilizacyjne, a ich występowanie jest powszechne. W Polsce problem urósł do rangi epidemii, gdyż 99% dorosłych i 98% dzieci jest dotkniętych chorobą próchnicową zębów. Z badań Ministerstwa Zdrowia wynika, że wśród dorosłych Polaków w wieku 35–44 lata zaledwie 1% osób posiada zdrowe przyzębie. 

Do obnażenia zębiny, a co za tym idzie – zwiększenia jej ekspozycji na drażniące bodźce zewnętrzne może dochodzić w różnych mechanizmach. Jednymi z najbardziej istotnych są te związane z chorobami przyzębia.

W przebiegu zapaleń przyzębia chorobotwórczy poddziąsłowy bakteryjny biofilm nazębny, złożony przeważnie z bakterii Gram-ujemnych o metabolizmie beztlenowym, doprowadza w mechanizmie bezpośrednim (oddziaływanie enzymów i metabolitów bakteryjnych) oraz pośrednim (aktywacja układu odpornościowego gospodarza poprzez antygeny bakteryjne) do trwałego uszkodzenia tkanek przyzębia. Polega to m.in. na uszkodzeniu włókien ozębnej, utracie przyczepu klinicznego (CAL – clinical attachment level/ loss) oraz destrukcji kości wyrostka zębodołowego szczęki...