Planowanie leczenia aspekty funkcjonalne i estetyczne

Osiągnięcie zaplanowanego i przewidywalnego wyniku leczenia z zastosowaniem adhezyjnie cementowanych rekonstrukcji jest podstawowym celem leczenia stomatologicznego. Estetyczne oraz funkcjonalne założenia powinny być zdefiniowane oraz krytycznie zweryfikowane przed ich wykonaniem [1–4]. Analiza każdego przypadku klinicznego wymaga oceny sytuacji miejscowej oraz precyzyjnego zdefiniowania oczekiwań pacjenta. Sprawdzony protokół kliniczny umożliwia utrzymanie właściwych standardów leczenia. Z kolei standaryzacja postępowania diagnostycznego umożliwia przeprowadzanie procesu leczenia umożliwiającego osiągnięcie dobrych i trwałych wyników.
W latach ubiegłych podczas wykonywania zabiegów z zakresu stomatologii rekonstrukcyjnej i estetycznej w technice pośredniej docelowy kształt czy proporcje odbudowywanych zębów były zdefiniowane w końcowym etapie, podczas osadzania rekonstrukcji. Praca bezpośrednia posiadała kształt i kontury nadane ręką operatora, które pacjent akceptował podczas prezentacji po wykonanym zabiegu. Pośrednie prace protetyczne miały zdefiniowany kształt, zgodny z informacjami przekazanymi w karcie laboratoryjnej. O ile korekta wykonanej pracy w technice bezpośredniej nie jest problemem złożonym, o tyle zmiana kształtu, koloru czy proporcji zakończonej pracy, wykonanej w technice pośredniej, oznaczała konieczność wykonania rekonstrukcji na nowo. Realizowany w ten sposób protokół zabiegowy powodował narastającą frustrację w związku z koniecznością potencjalnej możliwości powtarzania zakończonych już wcześniej procedur z trudnym do przewidzenia efektem końcowym. 
Pomocnym narzędziem, umożliwiającym doskonałą komunikację pomiędzy technikiem dentystycznym, pacjentem i lekarzem, jest wykorzystanie nawoskowanych modeli diagnostycznych. Na ich podstawie wykonuje się indeksy silikonowe umożliwiające przeniesienie do jamy ustnej zdefiniowanych założeń w formie tymczasowego, próbnego uzupełnienia. 
Niniejsza publikacja przybliża założenia kliniczne i laboratoryjne, które stosowane w codziennej praktyce klinicznej umożliwiają uniknięcie trudnych sytuacji. Wartością dodaną opisywanych technik jest prowadzenie procedur klinicznych w myśl zasady minimalnie inwazyjnej stomatologii odtwórczej. Preparacja pod uzupełnienia bezpośrednie pośrednio wykonywana jest bowiem z poziomu wzorca wytworzonego na podstawie addycyjnego nawoskowania modeli diagnostycznych.

Wstępna analiza estetyczna

Fundamentem w planowaniu leczenia estetycznego jest skrupulatne przeprowadzenie fazy wstępnej analizy estetycznej zgłaszającego się do gabinetu pacjenta. Z danych dostępnych w piśmiennictwie wynika, że istotną przyczyną zgłaszania się pacjentów do stomatologów są przesłanki natury estetycznej [6]. Poznanie oczekiwań pacjenta jest kluczowe dla zaplanowania leczenia, które przeprowadzone w sposób wcześniej przeanalizowany jest korzystne dla estetyki oraz tkanek zęba. 
Zaplanowanie kształtu i koloru uzupełnień ostatecznych należy przeprowadzić jak najwcześniej. Pozwoli to uniknąć długich dywagacji na ten temat oraz kosztownych korekt wykonanych prac. Dobór koloru przeprowadza się podczas pierwszej wizyty i jest on obowiązkowo weryfikowany podczas kolejnych wizyt. Kolor wykonywanych rekonstrukcji oraz oczywiście kształt mają kluczowe znaczenie w uzyskaniu satysfakcjonujących wyników leczenia estetycznego. Konsultacja z pacjentem uwzględniająca naturalny wygląd zębów oraz ogólne wytyczne dotyczące doboru barwy stanowi fundament dla dalszego leczenia. Często okazuje się, że wybielanie zębów jest bezwzględnym wstępem do uzyskania dobrych rezultatów przeprowadzonego leczenia estetycznego. 
Analiza estetyczna obejmuje kluczowe zagadnienia:

• diagnostykę ogólną,
• kompleksowe badanie kliniczne,
• diagnostykę estetyczną,
• dobrą komunikację z pacjentem.

Diagnostyka ogólna to przede wszystkim skrupulatne zebranie wywiadu, przeprowadzenie kompleksowego badania klinicznego pacjenta wraz z oceną zdjęć rentgenowskich, wykonanie dokumentacji fotograficznej oraz pobranie wycisków w celu wykonania modeli diagnostycznych, które zostaną poddane analizie, oraz rejestracja zwarcia z zastosowaniem łuku twarzowego.
Kompleksowe badanie kliniczne powinno uwzględniać analizę: 

• zębów oraz wypełnień, 
• tkanek przyzębia, 
• innych tkanek jamy ustnej, 
• stawów skroniowo-żuchwowych, 
• okluzji. 

Z punktu widzenia trwałości wykonanych prac estetycznych istotna jest analiza funkcjonalna przednich zębów. W uzyskaniu stabilnej okluzji ważne jest „prowadzenie na zębach przednich” wraz z równowagą w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych. Podstawową rolę w ruchu prowadzenia na zębach przednich odgrywają kły górne. Okluzja zabezpieczona przez kły współdecyduje o trwałości wykonanych prac w obrębie zębów przednich. Odgrywa również istotną rolę w ochronie przyzębia poprzez skierowanie sił okluzyjnych wzdłuż długiej osi zębów. Ocena funkcjonalna oraz eliminacja zaburzeń w ruchach bocznych i okluzyjnych zapobiegają starciom zębów oraz chronią staw skroniowo-żuchwowy przed nieprawidłowościami, które są wynikiem zgryzu urazowego.

Diagnostyka estetyczna

W przebiegu całego procesu diagnostyki i leczenia bardzo ważna jest dobra komunikacja z pacjentem. Szczera rozmowa jest bezcenna, umożliwia bowiem pozyskanie informacji niezbędnych do ustalenia indywidualnych oczekiwań pacjenta. Pomocna jest również analiza wykonanej dokumentacji fotograficznej i odtwarzanie nagranych krótkich filmów. Oceniane są rysy twarzy, elementy mające wpływ na estetykę uśmiechu, a także istniejące warunki fonetyczne. Precyzyjne przeanalizowanie zebranych informacji umożliwia dokładną wizualizację sytuacji wstępnej i stanowi cenną wskazówkę w ocenie problemów trudnych oraz takich, których nie można zauważyć klinicznie.

Komunikacja z pacjentem 

Ważne jest precyzyjne ustalenie oczekiwań pacjenta i uwzględnienie w planie leczenia jego osobistych preferencji. Brak zdefiniowania oczekiwań pacjenta lub dążenie do spełniania oczekiwań nierealnych z dużym prawdopodobieństwem dopr...