Dotychczasowe artykuły były poświęcone endodoncji i dzisiejszy również będzie przybliżał Państwu temat związany z leczeniem kanałowym. Chyba zgodzicie się Państwo, że określenie „nowoczesna i skuteczna endodoncja” kojarzy nam się zwykle z mikroskopem, endometrem, maszynowym opracowaniem kanałów elastycznymi pilnikami, z termoplastycznymi metodami wypełnień, uszczelniaczami bioceramicznymi lub epoksydowymi.
Człowiek potyka się o kretowiska, nie o góry” – te słowa prawie 25 wieków temu wypowiedział Konfucjusz, chiński filozof i twórca konfucjanizmu. Jego słowa nadal są aktualne, a w przypadku endodoncji brzmią szczególnie dobitnie. Koferdam w endodoncji to podstawa, bez której nie możemy mówić o skutecznym leczeniu kanałowym. Zaryzykuję stwierdzenie, że doświadczenie potrafi zastąpić w niektórych przypadkach mikroskop i maszynowe opracowanie, ale nic nie zastąpi koferdamu. Niestety, w XXI w. zdarza się, że niegojąca się zmiana albo zaostrzenie zapalenia tkanek okołowierzchołkowych wynikają z tego, że ząb, chociaż leczony w mikroskopie, nie był odizolowany od środowiska jamy ustnej koferdamem.
POLECAMY
Koferdam
Koferdam został wymyślony w 1864 r. przez dr. Sanforda Christie Barnuma jako remedium na zanieczyszczanie zęba śliną podczas leczenia kanałowego. Od tamtej pory minęło ponad 150 lat i koferdam zagościł na dobre w gabinetach stomatologicznych. Ten kawałek gumy rozpięty na ramce pozwala bardzo skutecznie poprawić rokowanie dla leczenia kanałowego. Bo o ile do leczenia kanałowego siekacza nie potrzebujemy mikroskopu, o ile doświadczony lekarz, pracując bez endometru, jest w stanie wyczuć przewężenie fizjologiczne znajdujące się przed wierzchołkiem, o tyle uzyskanie wysokiego odsetka powodzeń leczeń kanałowych bez koferdamu jest niemożliwe. Ponadto uznaje się, że leczenie bez koferdamu jest błędem w sztuce.
Spróbujmy zatem oswoić się z koferdamem i wymiernymi korzyściami, jakie daje nam jego użycie, oraz z tym, dlaczego jest tak niezbędny w endodoncji.
Zalety stosowania koferdamu
- Izolacja pola zabiegowego przed śliną, a tym samym brak skażenia bakteriologicznego jamy zęba i systemu kanałowego.
- Retrakcja okolicznych tkanek, szczególnie w odcinku bocznym żuchwy, gdzie toczymy zwykle walkę z policzkiem z jednej i językiem z drugiej strony.
- Zmniejszenie o ponad 90% ryzyka transmisji patogenów z jamy ustnej i dróg oddechowych pacjenta na zespół stomatologiczny.
- Krótszy czas leczenia ze względu na brak konieczności płukania przez pacjenta jamy ustnej lub ograniczoną możliwość zadawania pytań i prowadzenia rozmowy.
- Ochrona dróg oddechowych pacjenta przed przypadkową aspiracją drobnych narzędzi.
- Ochrona układu pokarmowego pacjenta przed przypadkowym połknięciem drobnych narzędzi.
- Ochrona błony śluzowej jamy ustnej przed płynami płuczącymi, a w szczególności przed poparzeniem podchlorynem.
- Możliwość bezpiecznej i dokładnej dezynfekcji systemu kanałów korzeniowych.
Nie wiem, jak Państwo, ale ja osobiście uważam, że ostatni punkt jest najważniejszy z perspektywy rokowania dla leczenia kanałowego. Właśnie możliwość pełnej dezynfekcji poprzez długotrwały i jednocześnie bezpieczny kontakt systemu kanałowego z podchlorynem jest w mojej opinii najważniejszy w drodze do osiągnięcia sukcesu terapeutycznego.
Zdj. 1 –2. Oznaczenie na opakowaniu gum do koferdamu o średniej (medium) grubości oraz lateksowy arkusz w kolorze zielonym
Jest podstawą leczenia kanałowego i kamieniem milowym nowoczesnej endodoncji.
Potrzebne instrumentarium
Skoro już wiemy, jakie są zalety koferdamu, poniżej przedstawię, co jest niezbędne, aby wprowadzić koferdam podczas leczenia kanałowego do Państwa codziennej praktyki.
Do pracy z koferdamem niezbędne są:
- guma do koferdamu,
- dziurkacz do koferdamu,
- szablon do koferdamu,
- ramka do koferdamu,
- kleszcze do klamer,
- klamry do koferdamu,
- nić dentystyczna.
Z takim zestawem żadne leczenie kanałowe nie będzie nam straszne. Przejdźmy zatem do szczegółów.
Guma do koferdamu
Guma do koferdamu jest kwadratem wykonanym z lateksu o boku 6 cali (ok. 15 cm). Występuje w różnych kolorach i trzech grubościach: cienka (T), średnia (M), gruba (H). W przypadku osób uczulonych wykonywana jest z materiału bezlateksowego, zwykle teksturowanego i bardziej rozciągliwego. W przeciwieństwie do arkuszy lateksowych ulega degradacji pod wpływem rozpuszczalników do gutaperki.
Pewnym urozmaiceniem, mile widzianym przez pacjentów, są gumy o zapachu miętowym od naszego rodzimego producenta.

Dziurkacz do koferdamu
Kolejnym elementem jest dziurkacz do koferdamu. Posiada on tarcze z otworami w liczbie od pięciu do siedmiu, różniącymi się między sobą średnicą. Rozmiar otworu dobierany jest w zależności od wielkości zęba w okolicy szyjki. Najmniejsze otwory używane są podczas leczenia siekaczy, średnie rozmiary to zwykle zęby przedtrzonowe i kły szczęki, najszersze są zarezerwowane dla zębów trzonowych.
Zdj. 4 i 5. Dziurkacz do koferdamu oraz tarcza z widocznymi otworami o różnej średnicy
Szablon
Do pracy z koferdamem potrzebny jest również szablon. O ile pojedynczy otwór w gumie można wykonać na oko, o tyle jeśli leczymy kilka zębów naraz, szablon jest niezbędny do wykonania wielu ot...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- Roczną prenumeratę dwumiesięcznika Forum Stomatologii Praktycznej
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- ...i wiele więcej!