Zmiany związane z brakiem zbalansowanej okluzji mogą doprowadzić do pojawienia się problemów w innych strukturach układu stomatognatycznego. Nieprawidłowa, niezsynchronizowana praca stawów skroniowo-żuchwowych oraz mięśni narządu żucia, utrwalana wykonywaniem przez pacjenta parafunkcji, może z czasem doprowadzić do pojawienia się dolegliwości bólowych lub objawów dysfunkcyjnych ze strony zębów, stawów, mięśni oraz innych struktur w obrębie twarzy i szyi [3, 4].
POLECAMY
Niezbędną procedurą, którą należy wykonać w trakcie diagnostyki pacjenta, jest zarejestrowanie początkowych warunków okluzyjnych. Daje to lekarzowi dentyście możliwość precyzyjnego zaplanowania leczenia oraz kontrolowania zmian w trakcie terapii. Wśród dostępnych metod dokumentacji kontaktów między zębami łuku górnego i dolnego należy pamiętać o wypełnianiu diagramu zębowego, wykorzystując papierki artykulacyjne, można też posłużyć się wskazaniami elektronicznych pomiarów z wykorzystaniem urządzenia T-scan [5, 6]. Alternatywną metodą może być wykorzystanie papierków włóknikowych Arti-Dry o grubości 80 μm w połączeniu z kalkami artykulacyjnymi Progress REF BK 54 (w kolorze czerwonym i niebieskim). Wykorzystanie kalek progresywnych (dzięki ich specjalnej budowie) pozwala na zarejestrowanie poszczególnych kontaktów międzyzębowych z rozróżnieniem siły nacisku pomiędzy nimi. W łatwy, przewidywalny sposób lekarz dentysta na każdym etapie leczenia pacjenta może wykonać kilka rejestratów, aby udokumentować zmianę warunków okluzyjnych pacjenta, a tym samym wzbogacić dokumentację medyczną o ważny element, jakim jest protokół okluzyjny.
Opis metody
W pierwszej kolejności należy pobrać rejestrat początkowy. Zalecane jest wykonanie minimum dwóch lub trzech rejestratów (należy użyć jednej kalki okluzyjnej i kilku papierków), tak aby w trakcie leczenia istniała możliwość porównania zmiany warunków okluzyjnych w poszczególnych etapach leczenia, przesłania do laboratorium technicznego (umożliwiając tym samym lepszą kontrolę warunków okluzyjnych przez technika w pracy finalnej) oraz zachowania w dokumentacji medycznej.
Na arkuszu kalki artykulacyjnej, w formie podkowy BK 54 koloru czerwonego lub niebieskiego, należy umieścić arkusz papierka włóknikowego o grubości 80 μm Arti-Dry BK 609 (zdj. 1).
Po umieszczeniu rejestratu w jamie ustnej należy poprosić pacjenta o zagryzienie kalki z papierkiem, gdy jest on w wyprostowanej pozycji stojącej lub siedzącej (zdj. 2). Wykorzystując długopis lub ołówek, należy zaznaczyć na papierku przebieg brzegów siecznych siekaczy centralnych oraz przebieg linii pośrodkowej (w formie odwróconej litery „T”) (zdj. 3–5).
Międzyzębowe kontakty powinny odwzorować się precyzyjnie na papierku włóknikowym. Elastyczność i wytrzymałość papierków umożliwi idealnie dopasowanie się do powierzchni żujących, dając jasny i precyzyjny obraz sytuacji okluzyjnej. Kalka progresywna zapewni odwzorowanie kontaktów międzyzębowych z uwzględnieniem siły nacisku (kolor bardziej intensywny oraz większe obszary zabarwienia farbą świadczą o mocniejszym kontakcie) (zdj. 6, 7).
Użyte papierki Arti-Dry należy zabezpieczyć (najlepiej w woreczku foliowym) i schować do karty pacjenta. Na kolejnych wizytach lekarz dentysta powinien wykorzystać kalkę artykulacyjną w formie podkowy BK 54, w kolorze innym niż na pierwszej wizycie. Na arkuszu papierka włóknikowego powinien zaznaczyć linie referencyjne (należy skopiować je z wcześniej użytego do rejestracji papierka) (zdj. 8, 9) i umieścić delikatnie w jamie ustnej pacjenta, a następnie dopasować do wcześniej zaznaczonej linii referencyjnej (zdj. 10). Kiedy pacjent zagryzie rejestrat, otrzymuje się zapis nowych warunków okluzyjnych (zdj. 11). Na każdym z rejestratów należy wpisać datę badania. Można dowolnie porównywać otrzymane rejestraty w każdej chwili leczenia lub kontroli. W tym celu papierki składa się jeden na drugi, tak aby linie referencyjne (w formie odwróconej litery „T”) pokrywały się.
Spoglądając pod światło lub na negatoskopie, można łatwo porównać formę zaistniałych zmian okluzyjnych (zdj. 12–14).
Papierki z kolejnych odcinków czasowych można także zeskanować za pomocą zwykłego skanera komputerowego, a następnie, za pomocą dowolnego programu do obróbki zdjęć, nałożyć jeden obraz na drugi. W trakcie leczenia na tak wygenerowany plik graficzny można nakładać kolejne obrazy papierków z następnych etapów leczenia (należy pamiętać o ustawieniu przezroczystości zdjęć). Metoda ta zapewnia śledzenie zmian w okresie kilku miesięcy, a nawet lat (w trakcie szynoterapii lub leczenia ortodontycznego), pozwalając na przemyślane wprowadzanie korekt leczenia.
Opisy przypadków
Przypadek 1.
Pacjent w trakcie leczenia szyną relaksacyjną zgłosił się na wizytę interwencyjną z bólem w obrębie zębów przednich. W wyniku przeprowadzonej diagnostyki zdecydowano o wykonaniu interwencyjnego wstępnego wyrównania kontaktów międzyzębowych, polegającego na usunięciu przeciążenia w obrębie wypełnień zębów przednich górnych od powierzchni podniebiennej. Pacjent natychmiast zauważył różnicę oraz zgłosił poprawę. Zdjęcie 15 przedstawia warunki zgryzowe przed (kolor czerwony) i po zabiegu (kolor niebieski).
Przypadek 2.
Pacjentka, po zakwalifikowaniu do leczenia deprogramatorem przez 3 tygodnie, zgłosiła się na wizytę, podczas której został wykonany zabieg wyrównania zgryzu i eliminacji kontaktów przedwczesnych. Na zdjęciu 16 widoczny jest stan przed zabiegiem (kolor czerwony) oraz po zabiegu (kolor niebieski). Pacjentka została skierowana na dalsze leczenie odtwórcze.
Przypadek 3.
Pacjentka zgłosiła się do gabinetu z powodu dolegliwości bólowych w obrębie zęba 22 i 23. W wyniku zebranego wywiadu oraz wstępnej diagnostyki pacjentce zalecono noszenie Aqualizera przez 3 dni w celu potwierdzenia lub wykluczenia przeciążenia zgryzowego tych zębów. Wykonano również początkowy rejestrat zgryzowy za pomocą Arti-Dry i papierka artykulacyjnego w kolorze czerwonym. Na kolejnej wizycie pobrano nowy rejestrat, tym razem w kolorze niebieskim (zdj. 17). Stwierdzono mocniejszy kontakt w obrębie zębów 22 i 23, który stał się również bardziej wyczuwalny dla pacjentki w trakcie terapii diagnostycznej z wykorzystaniem Aqualizera.
Wykorzystanie Arti-Dry w trakcie szynoterapii
Metodę MP-scan z powodzeniem można wykorzystywać jako element diagnostyczny oraz spełniający formę dokumentacji medycznej w trakcie leczenia z wykorzystaniem szyn relaksacyjnych (zdj. 18). Metoda znajduje zastosowanie nie tylko podczas rejestracji warunków statycznych (zdj. 19), ale także w rejestracji warunków podczas kontroli ruchów laterotruzyjnych i doprzednich (zdj. 20).
Przedstawiona metoda z wykorzystaniem papierków Arti-Dry może zostać wykorzystana przez lekarzy dentystów, ale również osteopatów, fizjoterapeutów i terapeutów manualnych do porównywania zmian w okluzji w wyniku zastosowanego leczenia. Metoda wydaje się prosta, w miarę precyzyjna oraz przewidywalna.
