Kasy fiskalnej nie musieli posiadać ci lekarze, którzy przyjmowali jedynie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych oraz których obrót w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 20 tys. złotych. Zwolnieni z obowiązku posiadania kasy fiskalnej byli również ci lekarze, którzy każde świadczenie dokumentowali fakturą, gdzie znalazły się dane identyfikujące odbiorcę. Dodatkowo nie mogli oni przyjąć w ciągu roku więcej niż dwudziestu pacjentów, a liczba udzielonych im porad nie mogła przekroczyć pięćdziesięciu.
POLECAMY
Nowe rozporządzenie Ministra Finansów wprowadziło zasadę, że każda praktyka lekarska, w tym również stomatologiczna, udzielająca świadczeń zdrowotnych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych – niezależnie od wielkości osiąganego obrotu – musi posiadać kasę fiskalną. W efekcie wprowadzonych zmian nawet niewielki obrót osiągnięty w poprzedzającym rozliczenie roku kalendarzowym skutkuje tym, że stomatolog prowadzący praktykę musi posługiwać się kasą fiskalną.
Przeciwko nowym przepisom oponował samorząd lekarski. Naczelna Izba Lekarska obawiała się bowiem, że mogą one doprowadzić do zamknięcia gabinetów przez część doświadczonych lekarzy, starszych, dla których zakup i instalacja kasy mogą stanowić zbyt duże wyzwanie.
– Każdy lekarz musi bowiem wykonać szereg czynności z tym związanych, co dla lekarza seniora nie jest rzeczą łatwą. Trzeba przede wszystkim kupić kasę i już na początku trzeba wiedzieć, gdzie ją kupić i jaki rodzaj kasy wybrać. Następnie należy dokonać zgłoszenia do urzędu skarbowego, uważać na odpowiednie terminy, a kasę oznakować numerem ewidencyjnym. Trzeba poznać najważniejsze zalecenia związane z użytkowaniem kasy oraz dokonywać przeglądów – podała w przesłanym Polskiej Agencji Prasowej stanowisku rzeczniczka NIL Katarzyna Strzałkowska [1].
Istnieje pewien krąg osób zwolnionych z obowiązku posiadania kasy fiskalnej, w praktyce został on ograniczony do lekarzy świadczących swe usługi wyłącznie w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) lub z innym podmiotem gospodarczym, czyli do tych przypadków, w których lekarze nie rozliczają usług bezpośrednio z pacjentem.
Dla początkujących
Obowiązek instalowania kas fiskalnych nie oznacza, że lekarz stomatolog musi się z niego wywiązywać od razu, tj. wraz z momentem rozpoczęcia działalności. Czas na zainstalowanie kasy fiskalnej i rozpoczęcie za jej pomocą ewidencjonowania to dwa miesiące, licząc od końca miesiąca, w którym gabinet odnotował pierwszy przychód z tytułu uruchomionej działalności leczniczej. Oznacza to, że jeśli lekarz stomatolog zainkasował pieniądze od pierwszego klienta przykładowo w lutym, to ewidencję przychodów za pomocą kasy fiskalnej musi zapoczątkować dopiero od 1 maja. Powyższy wymóg nie obowiązuje, jeśli lekarz prowadzi własny gabinet stomatologiczny, ale całą aktywność zawodową realizuje w oparciu o kontrakt z NFZ.
Jeśli lekarz ma kontrakt z NFZ i zapłatę za swoje usługi otrzymuje z NFZ, nie rejestruje jej już wtedy na kasie fiskalnej. Podobnie stomatolog, który ma zarejestrowaną praktykę wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego i otrzymuje zapłatę tylko od tego podmiotu – nie musi instalować kasy fiskalnej [2].
Natomiast lekarze stomatolodzy, którzy prowadzą praktykę w miejscu wezwania, muszą na wizyty do pacjentów zabierać kasę fiskalną (na rynku są dostępne kasy przenośne). W kasę przenośną powinni zaopatrzyć się także ci lekarze, którzy świadczą równolegle usługi zarówno stacjonarne, jak i w miejscu wezwania.
Etapy wprowadzania kasy fiskalnej do gabinetu
W pierwszej kolejności kasę należy zgłosić do naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Właściwym urzędem jest ten, w którym lekarz rozlicza się z tytułu działalności gospodarczej, w rejonie którego prowadzi swą praktykę lekarską. Następnym krokiem jest dokonanie fiskalizacji w obecności serwisanta. Fiskalizacja to czynność jednorazowa, służąca zsynchronizowaniu pracy modułu fiskalnego z pamięcią fiskalną kasy, co zostaje zakończone wydrukowaniem dobowego raportu fiskalnego.
Stomatolog oraz serwisant zobowiązani są do dokonania zgłoszenia do urzędu skarbowego w terminie siedmiu dni. W urzędzie zostanie nadany numer ewidencyjny urządzenia. Jest to numer indywidualny, dotyczący wyłącznie jednego urządzenia i odpowiadającej mu książce kasy. Podatnik zostaje zobowiązany do umieszczenia go w sposób trwały na kasie [2].
Prawo do skorzystania z ulgi
Budżet państwa refunduje część kosztów zakupu kasy lub kas fiskalnych. Warunkiem koniecznym uzyskania refundacji jest terminowe, pisemne zgłoszenie do naczelnika właściwego urzędu skarbowego liczby kas rejestrujących i miejsca, czyli adres ich używania, przed rozpoczęciem ewidencjonowania. Odliczenia mogą dokonać podatnicy, którzy spełnią następujące warunki: rozpoczną ewidencjonowanie nie później niż w obowiązujących ich terminach, natomiast kasa będzie spełniać określone wymagania techniczne.
Podsumowując, aby uzyskać zwrot należy:
- zgłosić zamiar rozpoczęcia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej przed jej instalacją,
- wykonać w terminie fiskalizację kasy,
- w ciągu siedmiu dni od fiskalizacji zgłosić rozpoczęcie rejestracji do naczelnika urzędu skarbowego,
- przedstawić oryginał faktury potwierdzającej nabycie kasy wraz z dowodem zapłaty całej należności za kasę.
Obowiązek zwrotu ulgi
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzenia w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących: „Podatnicy są obowiązani do zwrotu uprzednio odliczonych lub zwróconych kwot w związku z ich wydatkowaniem na zakup kas rejestrujących w przypadku, gdy w okresie trzech lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania:
- zaprzestaną ich używania,
- nie dokonują w obowiązującym terminie zgłoszenia kasy do obowiązkowego przeglądu technicznego przez właściwy serwis,
- zaprzestaną działalności,
- nastąpi otwarcie likwidacji,
- zostanie ogłoszona upadłość,
- nastąpi sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału),
- dokonają odliczenia ulgi, nie spełniając wszystkich warunków, które uprawniają ich do korzystania z odliczenia”.
Ciekawym przypadkiem była sprawa dotycząca zwrotu ulg, która ostatecznie zakończyła się interpretacją podatkową dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi.
Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco. Właściciel dwóch gabinetów dentystycznych w chwili wejścia obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących zakupił dwie kasy fiskalne. Jednocześnie wypełnił obowiązki związane ze zgłoszeniem liczby i miejsc użytkowania kas, otrzymał dla nich numery ewidencyjne. Skorzystał także z podwójnej ulgi przy zakupie. W momencie likwidacji praktyki stomatologicznej urząd skarbowy zażądał zwrotu upustu za jedną z kas. Urząd skarbowy stwierdził bowiem, że podatnik zaprzestał użytkowania jednej z kas w okresie krótszym niż trzy lata.
Właściciel kas uważał jednak, że jedna z kas została zgłoszona jako rezerwowa. Urządzenie podlegało przeglądom, a zatem było użytkowane, a fakt że nie dokonano na nim ewidencji sprzedaży wynika tylko i wyłącznie z tego, że główna kasa nie uległa w tym czasie żadnej awarii i nie było konieczności użycia kasy rezerwowej.
Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi uznał, że w takiej sytuacji podatnik nie jest zobowiązany do zwrotu kwoty odliczonej z tytułu poniesionego wydatku na zakup kasy rejestrującej, którą następnie zgłosił do urzędu skarbowego jako kasę rezerwową [3].
Nieodpłatne świadczenie usług
Początkowo dość szeroko w środowisku stomatologicznym była dyskutowana kwestia usług świadczonych nieodpłatnie przez lekarzy członkom rodziny lub bliskim znajomym. Rodziła ona sporo pytań i wątpliwości. Niektórzy obstawali przy tym, że usługi tego rodzaju należy uznać za odpłatne, a to ze względu na art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U.
z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; dalej u.p.t.u.):
„Za odpłatne świadczenie usług uznaje się m.in. nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika”.
Uznawali, że powinny one podlegać opodatkowaniu na zasadach ogólnych oraz obowiązkowi ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących. Podstawą opodatkowania miałby być koszt świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika. Trudno by – co prawda – było o definicję kosztu świadczenia nieodpłatnych usług poniesionych przez stomatologa. Należało by chyba przyjąć, że jest to kryterium inne niż obiektywna cena rynkowa świadczenia. W związku z tym koszty poniesione przez lekarza przy wykonywaniu nieodpłatnej usługi w zakresie opieki medycznej określałby świadczący usługi, czyli sam lekarz.
Na szczęście ostateczne, a zarazem korzystne dla lekarzy, stanowisko w tej sprawie zajęło Ministerstwo Zdrowia, stwierdzające, że wystawienie recepty dla siebie lub rodziny nie wiąże się z obowiązkiem ewidencjonowania przy użyciu kasy fiskalnej.
Dwie praktyki – ile kas fiskalnych?
Podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń – informuje Ministerstwo Finansów.
Według interpretacji resortu, lekarze dentyści dokonujący sprzedaży na rzecz innych niż wymienione w art. 111 ust. 1 u.p.t.u. podmiotów (osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej oraz rolnicy ryczałtowi) nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, co oznacza, że nie mają również obowiązku posiadania kasy rejestrującej. Natomiast lekarze dokonujący świadczenia usług na rzecz wymienionych osób mają obowiązek prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kasy rejestrującej.
Jeżeli natomiast stomatolog prowadzi praktykę lekarską na podstawie umowy o pracę, czynności wykonywane w ramach tej praktyki nie podlegają opodatkowaniu od towarów i usług. Podatkowi temu nie będą również podlegać czynności nieodpłatnej porady lekarskiej wykonywane poza tą praktyką.
Sankcje
Podatnik, który nie rozpocznie w terminie stosowania kasy rejestrującej, narażony jest na sankcje karne skarbowe. Nieprawidłowości w ewidencjonowaniu sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej są karane tak samo jak nieprawidłowości w prowadzeniu księgi podatkowej.
Naruszeniem prawa jest nie tylko niezainstalowanie kasy, ale także niedopełnienie obowiązku ewidencjonowania przychodów przy jej użyciu czy samo niewydanie paragonu. W wypadku podatników VAT zignorowanie obowiązku posiadania kasy fiskalnej może skutkować dodatkowym zobowiązaniem podatkowym w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.
Kontrowersje związane z obowiązkiem fiskalizacji
W ocenie prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej względy, które przemawiają za zwolnieniem usług komorniczych z obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, przemawiają także za wprowadzeniem zwolnienia w przypadku świadczeń zdrowotnych udzielanych przez lekarzy i lekarzy dentystów.
Okazało się bowiem, że Minister Finansów chce zwolnić komorników sądowych z konieczności ewidencjonowania usług komorniczych wykonywanych w ramach czynności egzekucyjnych za pomocą kasy rejestrującej. W związku z pojawieniem się takiego projektu rozporządzenia Ministra Finansów – samorząd lekarski przypomniał swoje krytyczne stanowisko wobec rozporządzenia Ministra Finansów z 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień od obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej uważa, że obowiązujące przez szereg lat zwolnienie lekarzy i lekarzy dentystów od obowiązku posiadania kas rejestrujących było uzasadnione, a zarazem nie prowadziło do uszczuplenia dochodów budżetu państwa.
Każdy lekarz i lekarz dentysta jest ustawowo zobowiązany do prowadzenia dokumentacji medycznej, co jest sankcjonowane przez przepisy dotyczące odpowiedzialności zawodowej, zatem wykonane świadczenie zdrowotne jest dokumentowane tak co do osoby pacjenta, jak i co do zakresu udzielonego świadczenia. Obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej jest wystarczającą gwarancją, że obroty z prowadzonej działalności leczniczej będą ujęte w rozliczeniu podatkowym.
Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej postuluje odstąpienie od obowiązku rejestrowania obrotu, osiąganego z tytułu opieki medycznej, świadczonej przez lekarzy za pomocą kasy fiskalnej lub o przywrócenie progu obrotów, dopiero po przekroczeniu którego powstanie po stronie lekarzy i lekarzy dentystów obowiązek posiadania kasy fiskalnej [4].
Kolejną kontrowersją, jaka pojawiła się wraz z wprowadzeniem obowiązku posiadania kas fiskalnych, jest konflikt pomiędzy zachowaniem tajemnicy lekarskiej a jednoznaczną identyfikacją zrealizowanej usługi. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi stwierdza, że jak wynika z w § 8 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kas fiskalnych, paragon fiskalny zawierać powinien co najmniej:
- imię i nazwisko lub nazwę podatnika, adres punktu sprzedaży, a dla sprzedaży prowadzonej w miejscach niestałych – adres siedziby lub miejsca zamieszkania podatnika,
- numer identyfikacji podatkowej podatnika (NIP),
- numer kolejny wydruku,
- datę oraz godzinę i minutę sprzedaży,
- oznaczenie „Paragon fiskalny”,
- nazwę towaru lub usługi pozwalającą na jednoznaczną ich identyfikację,
- cenę jednostkową towaru lub usługi,
- ilość i wartość sumaryczną sprzedaży danego towaru lub usługi z oznaczeniem literowym przypisanej stawki podatku,
- wartość rabatów lub narzutów, o ile występują,
- wartość sprzedaży brutto i kwoty podatku według poszczególnych stawek podatku po uwzględnieniu rabatów lub narzutów,
- wartość sprzedaży zwolnionej od podatku,
- łączną kwotę podatku,
- łączną kwotę sprzedaży brutto,
- oznaczenie waluty, w której rejestrowana jest sprzedaż, przynajmniej przy łącznej kwocie sprzedaży brutto,
- kolejny numer paragonu fiskalnego,
- numer kasy i oznaczenie kasjera – przy więcej niż jednym stanowisku kasowym,
- numer identyfikacji podatkowej nabywcy (NIP nabywcy) – na żądanie nabywcy,
- logo fiskalne i numer unikatowy kasy.
W jaki sposób można zatem mówić o dochowaniu tajemnicy lekarskiej, w sytuacji gdy na lekarzu spoczywa obowiązek wskazania zrealizowanej usługi. Jednocześnie nazwa świadczenia na paragonie musi być tak skonstruowana, aby nabywca świadczenia na tej podstawie w połączeniu z ceną mógł dokładnie określić, jakie świadczenie zakupił. Podatnik powinien wystawiać paragony zawierające nazwy towarów na tyle szczegółowe, żeby z jednej strony pozwalały organowi podatkowemu na weryfikację prawidłowości rozliczenia podatku, a z drugiej zaś zapewniały konsumentowi możliwość kontroli dokonywanych zakupów. Im szerszy jest wybór towarów lub usług w danej grupie, tym bardziej wymagane jest szczegółowe określenie nazwy towarów lub usług w celu ich prawidłowej identyfikacji.
Jednocześnie to podatnik decyduje, w jaki sposób dobierze nazwę towaru lub usługi, tak by jego klient mógł jednoznacznie zidentyfikować przedmiot nabytego świadczenia, a sposób jednoznacznego identyfikowania towarów i usług jest ściśle związany z asortymentem, jaki podatnik oferuje. Dyrektor Izby Skarbowej z Łodzi dodał także, że zgodnie zaś z § 8 ust. 2 rozporządzenia, paragon fiskalny musi być czytelny i umożliwić nabywcy sprawdzenie prawidłowości dokonanej transakcji. Paragon fiskalny może zawierać w miejscu określonym dla nazwy również opis towaru lub usługi stanowiący rozwinięcie tej nazwy. Logo fiskalne i numer unikatowy kasy muszą być umieszczone centralnie w ostatniej linii paragonu fiskalnego [5].
W ocenie Izby Skarbowej powyższe nie stanowi jednak naruszenia tajemnicy zawodowej.
Bibliografia
- Kasy fiskalne w każdym gabinecie lekarskim. Od marca 2015. //podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/844 637, kasy-fiskalne-w-gabinecie-lekarskim.html (materiał z dnia 1 stycznia 2015 r.).
- Dla startujących dentystów na dobry początek – kasa fiskalna. //www.infodent24.pl/bizdentpost/dla-startujacych-dentystow-na-dobry-poczatek-kasa-fiskalna,102 314.html (materiał z dnia 14 stycznia 2015 r.).
- Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 16 lipca 2015 r. Sygnatura akt IPTPP3/4512-104/15-4/ALN.
- Stanowisko Nr 59/15/P-VII Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 4 września 2015 r. w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
- Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 12 sierpnia 2015 r., sygnatura akt IPTPP4/443-685/14-2/MK.
