Higiena rąk

Zwykłe codzienne mycie rąk to mycie za pomocą zwykłego mydła płynnego i wody w celu usunięcia większości drobnoustrojów z niezbyt zabrudzonych rąk (bez zanieczyszczeń organicznych). Takie mycie rąk przeprowadzają osoby spośród personelu niebędące przed lub po kontakcie z pacjentami, pacjenci korzystający z gabinetu stomatologicznego oraz towarzyszące im osoby.

Stosowane jest:

• przed rozpoczęciem pracy, 
• po wyjściu z WC,
• przed kontaktem z żywnością,
• przed posiłkiem,
• zawsze, kiedy na rękach są widoczne zabrudzenia, ale nie krew i płyny ustrojowe.

Miejsce stosowania procedury:

• toalety,
• pomieszczenia socjalne,
• szatnie.

Zasady mycia rąk:

• przed myciem należy zdjąć zegarek, biżuterię,
• paznokcie przycięte jak najkrócej, zmyty lakier z płytki paznokciowej – noszenie sztucznych paznokci jest zabronione,
• skaleczenia, uszkodzone powierzchnie dłoni muszą być zabezpieczone wodoszczelnym opatrunkiem. W przypadku bakteryjnego zakażenia miejsca skaleczonego należy rozważyć okresową zmianę stanowiska pracy osób pracujących w gabinecie stomatologicznym, protetycznym,
• należy przestrzegać kierunku spłukiwania wody z namydlonych powierzchni rąk (dłonie skierowane ku dołowi).

Metodyka mycia rąk:

• namoczyć ręce letnią wodą (unikać gorącej wody), pobrać mydło poprzez uciśnięcie ramienia dozownika łokciem i pokryć nim wszystkie powierzchnie dłoni. Myć ręce do wytworzenia piany zgodnie z przedstawionym przy stanowisku mycia rąk schematem według Ayliffe’a. Każdy etap obejmuje pięć ruchów „tam i z powrotem”. Najczęściej omijanymi obszarami są: kciuk, grzbiet dłoni, przestrzenie między palcami oraz paznokcie,
• ręce myć przez co najmniej 30 sekund, zwracając uwagę, by dłonie przez cały czas mycia były skierowane ku dołowi, poniżej linii łokci,
• po umyciu ręce należy spłukać pod strumieniem bieżącej wody, tak by woda spływała w kierunku palców,
• ręce osuszyć papierowym ręcznikiem, jednorazowego użycia,
• kran należy zakręcać tak, aby dotykać go tylko przez ręcznik, lub stosować krany z wysięgnikiem łokciowym.

Opracowano na podstawie:

1. Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 5 grudnia 2008 r., Dz. U.Nr 234, poz. 1570.
2. Higiena w zakładach opieki zdrowotnej, red. E. Lejbrandt, A. Tymoczko; XXXI aktualizacja lipiec 2011.
3. Procedury higieny w placówkach ochrony zdrowia, M. Ciuruś; Warszawa 2009.
4. Zapobieganie zakażeniom w gabinetach zabiegowych a jakość usług medycznych; M.J. Ciuruś, Łódź 1999.

......................................................................
(miejscowość, data/opracował/zatwierdził)

Karta obserwacji procedury – higiena rąk

Gabinet, pracownia.......................................................................  oddział ................................................................................
Grupa zawodowa..........................................................................  data kontroli ........................................................................

Procedura utrzymania w czystości dozowników do mydła w płynie i środka do dezynfekcji rąk

Cel: 

• zapewnienie personelowi stałego dostępu do mydła w płynie i środka do dezynfekcji rąk,
• zapobieganie kontaminacji mydła w płynie i środka do dezynfekcji rąk.

Odpowiedzialność:

• za zapewnienie środków niezbędnych do realizacji procedury oraz za merytoryczne przygotowanie osoby realizującej odpowiedzialny jest kierownik placówki,
• za właściwe zorganizowanie i nadzór nad prawidłowym wykonywaniem procedury odpowiada przełożona pielęgniarek lub osoba przez nią wyznaczona,
• za wykonywanie i dokumentowanie opisanych czynności odpowiada osoba wyznaczona przez przełożoną pielęgniarek.

Zakres procedury:

• założenia ogólne,
• instrukcję uzupełniania mydła w płynie i środka do dezynfekcji rąk w dozownikach z wkładami wielorazowego użycia,
• wzór dokumentacji.

Założenia ogólne

Osoba odpowiedzialna za uzupełnianie mydła w płynie i środka do dezynfekcji rąk:

1. Posiada wiedzę w zakresie:

• zasad przeprowadzania procesów mycia i dezynfekcji wyposażenia placówki,
• stosowanych preparatów chemicznych (w tym dezynfekcyjnych),
• znajomości instrukcji BHP obowiązujących przy pracy z preparatami chemicznymi (w tym zasad stosowania środków ochrony indywidualnej),
• sposobu dokumentowania wykonanych czynności.

2. Składa zamówienia i pilnuje dostaw materiałów koniecznych do realizacji procedury, w tym przede wszystkim dba o właściwe zaopatrzenie w mydło w płynie, środek do dezynfekcji oraz środki ochrony osobistej.
3. Zapewnia w magazynie zapas umytych i wydezynfekowanych wkładów do pojemników (w przypadku wkładów wielorazowego użycia). 
4. Prowadzi dokumentację.

Instrukcja uzupełniania mydła w płynie i środka do dezynfekcji rąk w dozownikach z wkładami wielorazowego użycia

Czynności wstępne

Przygotować:

• preparat, który należy uzupełnić,
• czysty wkład do dozownika (razem z pompką),
• środki indywidualnej ochrony (rękawice jednorazowego użycia, fartuch foliowy, maskę),
• roztwór środka do dezynfekcji wielorazowego wkładu do dozownika,
• chusteczki nasączone preparatem myjąco-dezynfekcyjnym do dezynfekcji części dozownika na stałe przytwierdzonego do ściany. 

Czynności podczas uzupełniania pojemnika

1. Umyć ręce wodą z mydłem.
2. Założyć rękawice jednorazowego użycia. 
3. Wyjąć z dozownika brudny wkład na mydło/środek do dezynfekcji rąk (razem z pompką).
4. Elementy dozownika przytwierdzone do ściany dokładnie umyć i zdezynfekować przygotowanymi chusteczkami nasączonymi preparatem myjąco-dezynfekującym.
5. Brudny wkład i pompkę przenieść do pomieszczenia gospodarczego i:

• dokładnie wypłukać pod bieżącą wodą z resztek zawartości, 
• umyć – szczególnie okolice gwintu, gdzie bardzo często zasychają resztki danego środka, wysuszyć, 
• wkład i pompkę włożyć do pojemnika z przygotowanym roztworem środka dezynfekującego (muszą być całkowicie zanurzone, najlepiej poprzez docisk specjalną pokrywą).

6. Zdjąć rękawice, a następnie umyć i zdezynfekować ręce. 
7. Wziąć czysty wkład do dozownika oraz pojemnik zbiorczy z preparatem, który trzeba uzupełnić (upewnić się, że jest to właściwy środek, a następnie sprawdzić jego datę ważności).
8. Otworzyć pojemnik, odkładając korek w taki sposób, aby nie doszło do zabrudzenia wewnętrznej powierzchni korka (maksymalnie ograniczać możliwość kontaminacji preparatów pozostających w pojemnikach zbiorczych).
9. Napełnić czysty pojemnik preparatem i założyć czystą pompkę, umieścić w dozowniku. 
10. Zamknąć pojemnik zbiorczy i odłożyć na swoje miejsce.

Uwaga!
Należy dążyć do tego, aby używać wkładów jednorazowego użycia, jednak używanie tego typu wkładów nie zwalnia z obowiązku mycia i dezynfekcji elementów dozownika przytwierdzonych na stałe do ściany.

Czynności końcowe

Po upływie czasu dekontaminacji określonego w planie higieny założyć odzież ochronną (co najmniej rękawice jednorazowego użycia i fartuch foliowy), a następnie:

• wyjąć wydezynfekowany wkład i pompkę z pojemnika z preparatem odkażającym,
• opłukać dokładnie pod bieżącą wodą,
• pompkę kilkakrotnie przepłukać wewnątrz, tak aby mieć pewność, że w środku podajnika nie pozostały resztki roztworu dezynfektanta, 
• pozostawić do wyschnięcia (jeżeli nie ma możliwości suszenia przy użyciu urządzenia specjalistycznego, odwrócić do góry dnem i pozostawić do wyschnięcia),
• czyste wkłady i pompki przechowywać na sucho,
• udokumentować wykonane czynności.

Czynności zakazane

1. Używanie preparatów/środków:

• o nieaktualnej dacie ważności,
• o zmienionym wyglądzie, zapachu, z widocznymi zanieczyszczeniami.

2. Dolewanie nowej dozy preparatu do resztek (mydło i środek dezynfekcyjny do rąk należy zawsze wykorzystać do końca). 
3. Pomijanie procesu dezynfekcji i wlewanie nowej partii mydła i/lub środka do odkażania rąk do brudnego pojemnika.