Pacjent, lat 30, zgłosił się do lekarza stomatologa z prośbą o poprawę stanu uzębienia. Jakiś czas temu zauważył znaczne skrócenie koron zębów siecznych górnych i dolnych, co niekorzystnie wpływało na wygląd estetyczny, obniżając poczucie komfortu życia. W wywiadzie nie podawał nadmiernego spożywania kwaśnych napojów bądź owoców ani długotrwającego żucia gumy. Badanie zewnątrzustne wykazało skrócenie dolnego odcinka twarzy z pogłębieniem bruzdy pod wargą dolną (zdj. 1). Pacjent nie odczuwał dolegliwości w stawie skroniowo-żuchwowym, a podczas badania stawów nie stwierdzono odstępstw od normy. W badaniu klinicznym zdiagnozowano starcie zębów przednich znacznego stopnia zarówno w szczęce, jak i w żuchwie, z utratą ponad połowy wysokości koron siekaczy i kłów (zdj. 2, 3). Zęby w odcinku bocznym były starte w mniejszym stopniu. Przy tak dużej utracie twardych tkanek pacjent nie uskarżał się jednak na nadwrażliwość startych powierzchni na bodźce termiczne bądź chemiczne.
POLECAMY
Po przeprowadzonej analizie zwarcia stwierdzono liczne nieprawidłowości w kontaktach zębów podczas ruchów żuchwy. W ruchu protruzyjnym kontaktowały zęby przednie, kły i zęby drugie trzonowe (zdj. 4). W ruchu bocznym w prawo stwierdzono brak prowadzenia kłowego i kontakty zębów drugich trzonowych po stronie pracującej. Podobnie podczas ruchu bocznego w lewo, brak dyskluzji, kontakty kłów i wszystkich zębów przednich oraz drugich trzonowców po stronie balansującej (zdj. 5).
W celu zaplanowania leczenia wykonano modele diagnostyczne. Na modelach gipsowych dokładnie widać stopień uszkodzenia brzegów siecznych koron zębów przednich i kłów oraz starcie powierzchni żujących zębów bocznych (zdj. 6–8). Kliniczna analiza zwarcia oraz analiza modeli diagnostycznych wykazała nieprawidłowe kontakty zwarciowe w ruchach artykulacyjnych spowodowane znacznie startymi zębami. Aby przywrócić prawidłowe warunki zwarciowe i poprawić wygląd uzębienia, należało odbudować korony zębów w odcinku przednim oraz odtworzyć obniżony wymiar pionowy okluzji w odcinku zębów tylnych. Pacjent początkowo zgłaszał chęć wykonania uzupełnień protetycznych (koron ceramicznych) w przednim odcinku, aby poprawić wygląd estetyczny. Jednak po przedyskutowaniu różnych możliwości leczenia, zaakceptował odbudowę koron startych zębów z użyciem materiału kompozytowego. Wykonanie stałych uzupełnień protetycznych odrzucono z uwagi na krótkie korony startych zębów. Uzyskanie dobrej retencji dla koron wymagałoby wykonania wkładów koronowo-korzeniowych po uprzednim leczeniu endodontycznym. Opracowanie zębów pod korony protetyczne wiąże się także z dużą utratą tkanek (60–70% masy korony), co w przypadku znacznie startych zębów i młodego wieku pacjenta wydaje się działaniem niekorzystnym.
Zaplanowano minimalnie inwazyjną odbudowę startych powierzchni zębów przy użyciu materiału kompozytowego Unico kolor A2 (firmy Unidem). Zabieg wykonano podczas jednej wizyty. W pierwszym etapie odbudowano starte guzki zębów trzonowych i przedtrzonowych dolnych po stronie prawej, a następnie po stronie lewej (zdj. 9, 10), zwiększając w ten sposób pionowy wymiar okluzji. Odbudowa guzków policzkowych dolnych jako podpierających (kontakt szczyt guzka – bruzda centralna) pozwala na utrzymanie wysokości zwarcia bez stwarzania dodatkowych niekorzystnych kontaktów zwarciowych podczas ruchów bocznych żuchwy. Po sprawdzeniu równomiernego rozłożenia kontaktów zwarciowych po stronie prawej i lewej przy użyciu kalki zwarciowej przystąpiono do drugiego etapu. W wyniku odbudowy zębów bocznych uzyskano wystarczającą przestrzeń dla wymodelowania konturów koron kłów dolnych i górnych w taki sposób, aby uzyskać prawidłowe podparcie w zwarciu centralnym i prawidłową funkcję w prowadzeniu kłowym przy ruchu żuchwy do boku w stronę prawą i lewą (zdj. 11, 12). Po wymodelowaniu koron kłów w ostatnim etapie wykonano odbudowę zębów siecznych. Pacjent zgodził się na zamknięcie diastemy pomiędzy górnymi siekaczami (zdj. 13, 14). Procedurę zakończono opracowaniem i wypolerowaniem powierzchni z materiału kompozytowego oraz dokładną analizą zwarcia w nowopowstałym układzie zwarciowym. Podczas analizy zwarcia posługiwano się kalką „podkówką” dwukolorową grubości 100 mikronów oraz folią artykulacyjną grubości 8 mikronów. Uzyskano równomiernie rozłożone obustronne kontakty zwarciowe w odcinku tylnym zębów. Kontakty w odcinku przednim były słabsze niż na zębach tylnych. W ruchach bocznych żuchwy uzyskano prowadzenie kłowe z natychmiastową dyskluzją pozostałych zębów (zdj. 15, 16). W ruchu przednim kontaktowały jedynie siekacze przyśrodkowe górne z siekaczami przyśrodkowymi dolnymi (zdj. 17). Po zwiększeniu pionowego wymiaru okluzji wskutek odbudowy powierzchni zwarciowych zębów w tylnym odcinku nastąpiła poprawa wyglądu dolnego odcinka twarzy (zdj. 18). Pacjentowi zalecono uważne odgryzanie i żucie pokarmów w pierwszych dniach po rekonstrukcji uzębienia. Głośne czytanie może być pomocą w procesie adaptacji do zmiany długości i grubości koron w odcinku przednim.
Pacjent bardzo szybko zaadaptował się do nowych warunków zwarciowych. Na następnej wizycie po dwóch dniach wykonano niewielką korektę zwarciową i jeszcze raz wypolerowano wypełnienia kompozytowe. Oprócz poprawy wyglądu i samopoczucia pacjent i jego bliscy zaobserwowali także poprawę wymowy (zaczął wyraźniej mówić).
Z obserwacji autorki wynika, że zastosowanie tej minimalnie inwazyjnej metody leczenia z wykorzystaniem zalet materiałów kompozytowych przynosi dobre rezultaty, jeśli zostaną prawidłowo wymodelowane powierzchnie kontaktów zwarciowych. Przestrzeganie zasad dążenia do optymalnej okluzji (prowadzenie kłowe w ruchach bocznych oraz kontakty na siekaczach przyśrodkowych w protruzji z uzyskaniem natychmiastowej dyskluzji pozostałych zębów) oraz zachowanie stabilnego, obustronnego podparcia w relacji centralnej wpływa na długotrwałe użytkowanie odbudowy kompozytowej. Względy ekonomiczne i łatwość naprawy w przypadku uszkodzenia odbudowy kompozytowej również przemawiają za wyborem tej metody.
