Leczenie endodontyczne zębów stałych z niezakończonym rozwojem korzeni

Celem leczenia stanów zapalnych miazgi w zębach, które nie ukończyły jeszcze swojego rozwoju, jest umożliwienie dokończenia tego procesu. Tak długo, jak to możliwe, należy starać się nie zakłócać apeksogenezy, czyli wzrostu długości korzenia do prawidłowej długości i uformowania prawidłowego zamknięcia wierzchołka korzeniowego. 
Jeśli natomiast widać, że proces ten nie jest już możliwy, np. ze względu na rozległą martwicę miazgi, należy działać tak, aby możliwa była apeksyfikacja, czyli uformowanie prawidłowego zamknięcia wierzchołka korzeniowego bez osiągnięcia przez korzeń prawidłowej długości.
W przypadku powikłań próchnicowych sytuacje takie są rzadsze i dotyczą głównie zębów trzonowych lub (jeszcze rzadziej) przedtrzonowych, w przypadku powikłań pourazowych dotknięte są zęby sieczne.
Cechami charakterystycznymi dla leczenia w takich przypadkach jest konieczność radzenia sobie z:

• bardzo szerokim światłem kanałów korzeniowych,
• cienkimi ściankami bocznymi kanałów korzeniowych,
• szeroko otwartym zakończeniem kanału korzeniowego,
• możliwą obecnością ziarniny zapalnej w kanale korzeniowym,
• możliwym silnym krwawieniem w kanale korzeniowym,
• ograniczonym dostępem do pola operacyjnego w jamie ustnej małego pacjenta.

Część procedur leczniczych przy leczeniu endodontycznym należy dostosować do powyższych ograniczeń.

Instrumentarium

Omówione zostaną elementy, które mogą się nieco różnić w stosunku do standardowej procedury endodontycznej.

• Koferdam – jeśli to tylko możliwe, powinien zostać zastosowany. Często niestety może się okazać, że rozmiar klamer metalowych jest niedostosowany do małej jamy ustnej u pacjenta. Można wówczas zastosować klamry SoftClamp (Kerr) wykonane z polietylenu, które można do pewnego stopnia zredukować za pomocą wiertła lub umocować koferdam tylko za pomocą klinów FixaFloss lub gumek Wedge.
• Lupy stomatologiczne lub mikroskop – warunkiem udanego leczenia będzie ciągła kontrola wzrokowa procesu leczenia. Szerokie i krótkie kanały korzeniowe umożliwiają obserwację w głębi kanału aż do okolicy wierzchołkowej. Warunkiem jest wykorzystanie w pracy powiększenia w połączeniu z intensywnym oświetleniem, najlepiej współosiowym dla toru patrzenia. Takie warunki pracy zapewnia wykorzystanie lup z własnym źródłem światła lub mikroskopu.
• Narzędzia kanałowe o długości 21 mm, ISO 15–40, 45–80 oraz 90‑140 – w przypadku zębów siecznych po urazie można mieć do czynienia z bardzo szerokim światłem kanału, wychodzącym poza średnicę jakiegokolwiek narzędzia kanałowego. Dodatkowo ścianki kanału mogą mieć małą grubość, w związku z czym zbyt „siłowe” opracowywanie kanału mogłoby doprowadzić do ich uszkodzenia. Narzędzia kanałowe przy opracowywaniu w takim przypadku powinny być tak dobrane, aby nie dotykać naraz wszystkich ścian kanału, w ten sposób unikając przeciążenia ścian kanału.
• Skaler piezoelektryczny z końcówkami endodontycznymi – przy szerokim świetle kanału oraz w obecności ziarniny zapalnej w kanale znaczenia nabiera opracowanie chemiczne kanału w miejsce mechanicznego. Płyny płuczące są dużo wydajniejsze przy aktywacji ultradźwiękami. Do tego celu wykorzystanie skalera piezo- jest po prostu niezbędne.
• Płyny płuczące:
  • podchloryn sodu 2-procentowy,
  • roztwór fizjologiczny NaCl,
  • chlorheksydyna,
  • kwas cytrynowy.
• Igły do przepłukiwania z otworem bocznym.
• Wodorotlenek wapnia nietwardniejący Calcipast.
• Jałowa gąbka kolagenowa.
• Ćwieki gutaperkowe indywidualnie formowane.
• System do wypełniania kanałów płynną gutaperką.
• Uszczelniacz kanałowy AH+.
• Jałowe kuleczki z waty. 
• Cement szkło-jonomerowy.

Leczenie

Apeksogeneza

W przypadku określonego zestawu objawów, dającego nadzieję na obecność żywej miazgi w komorze zęba lub w kanałach korzeniowych należy zawsze dążyć do umożliwienia organizmowi dokończenia apeksogenezy korzeni. 
Postępowanie lecznicze zależeć będzie od wieku pacjenta, wyników badania stomatologicznego oraz stopnia współpracy z pacjentem, który uda się osiągnąć w ramach adaptacji do leczenia stomatologicznego. Możliwych jest kilka wariantów postępowania w niemal każdym przypadku leczenia dziecka, w zależności od opisanych poniżej czynników.

Przykrycie bezpośrednie miazgi
1. Ząb stały z niezakończonym rozwojem korzeni z żywą miazgą wymagającą leczenia: 

• u pacjenta współpracującego, 
• u którego można przeprowadzić zabieg znieczulenia miejscowego i porozumieć się z nim na tyle, aby mieć pewność, że rzeczywiście nie odczuwa bólu przy zabiegach.

2. Stwierdza się obnażenie miazgi w trakcie opracowywania ubytku próchnicowego o powierzchni nie większej niż 1 mm², krwawiące prawidłowo, krew ma żywoczerwone zabarwienie, lub
3. Stwierdza się pourazowe obnażenie miazgi, o powierzchni nie większej niż 1 mm², a pacjent zgłosił się na wizytę nie później niż 24 h po urazie (im wcześniejsze zgłoszenie, tym lepsze rokowanie)

• Wykonać znieczulenie nasiękowe...