Irygacja w endodoncji – strach ma wielkie oczy

Etapem, który najczęściej bywa skracany, wydaje się najmniej lubiana przez operatorów i wzbudzająca wiele kontrowersji irygacja systemu endodontycznego. A to właśnie płukanie wraz z odpowiednim instrumentarium oraz znajomością anatomii warunkuje dobre gojenie zmian okołowierzchołkowych, a także ma wpływ na obturację kanałów (zdj. 1).

Na podstawie analizy zdjęć radiologicznych wydawać by się mogło, że kanały – widoczne jako linie bardziej lub mniej zagięte – są w swojej budowie dość oczywiste. Mają swój początek, mają swój koniec, tak jakby były tunelami. Niestety, rzeczywistość jest zgoła inna. Przestrzeń endodontyczna składa się z kanałów głównych, kanałów bocznych, cieśni, anastomoz… Wszystkie te przestrzenie są nieregularnego kształtu, przypominają wnętrze jaskini z wystającymi ze ścian stalagmitami i stalaktytami. 

Zdj. 1. Kluczowe aspekty leczenia kanałowego – anatomia, irygacja, instrumentarium
 

W tym momencie powinno się nasunąć pytanie, dlaczego jest to tak ważne i czy jest to problem, przecież narzędzia maszynowe skrawają ściany kanałów, nadając im regularny kształt o okrągłym przekroju. Niestety, nie będzie tak na całym przekroju kanału, co doskonale ilustruje grafika pokazująca przekrój kanału przed opracowaniem narzędziem maszynowym (kolor zielony) oraz po nim (kolor czerwony) (zdj. 2) – pozostaje bardzo wiele przestrzeni nietkniętych narzędziem, co wynika właśnie ze skomplikowania budowy systemu endodontycznego. W owalnych kanałach przestrzenie nietknięte przez pilniki mogą wynosić nawet ok. 50% w zależności od użytych systemów [2, 3], co stanowi ogromny problem – przestrzenie, które nie zostały poddane instrumentacji, są pełne drobnoustrojów powodujących stany zapalne tkanek okołowierzchołkowych. Należy do tej przestrzeni dodać cieśni i anastomozy, których narzędziami najczęściej opracować się nie da, a w których również zalegają bakterie. I tu na ratunek przychodzą płyny płuczące w endodoncji.

Zdj. 2. Przekrój kanału przed (zielony) i po (czerwony) opracowaniu narzędziem maszynowym – Cohen’s Pathwayswof the Pulp, 11th Edition (www.medsmart.ir)
 

Etap irygacji w trakcie leczenia kanałowego kojarzy się głównie z działaniem oczyszczającym z resztek miazgi, opiłków zębiny, drobnoustrojów i warstwy mazistej. To jednak aspekty chemiczne, do których należy dodać jeszcze działanie płynów w przygotowaniu powierzchn...