Porównanie irygatorów stacjonarnych

Mechaniczne oczyszczenie zębów powinno być wdrożone od momentu pojawienia się pierwszych zębów w jamie ustnej (ok. 6. miesiąca życia), a irygacja może być stosowana od 4.–5. roku życia. Zabiegi higieniczne prowadzone muszą być jednak całe życie, czyli zarówno przed pojawieniem się pierwszego zęba, jak i po utracie ostatniego, a więc w bezzębiu, które niejednokrotnie stanowi skutek zaniechań w tej materii.

Rozpatrując stosowanie irygatorów, należy wspomnieć, że jest to jedna z metod hydroterapii, a jeśli będą stosowane wody lecznicze, z powodzeniem można ją uznać za balneoterapię. 

Starsze metody irygacji poprzez nasadzanie wężyków na krany, opisywane w dawnych podręcznikach, zastąpione zostały specjalnie stworzonymi do tego celu urządzeniami. Zależnie od konstrukcji są to irygatory stacjonarne lub bezprzewodowe. Niejednokrotnie spotyka się również zintegrowane konstrukcje obejmujące połączenie szczoteczek elektrycznych i irygatorów.
W odróżnieniu od wspomnianych metod zapewniających płukanie przestrzeni strumieniem ciągłym, współczesne urządzenia oferują znacznie wyższe wartości ciśnienia i różnorodne przestrzenne konfiguracje strugi lub – jak to ma miejsce dla OxyJet – mieszaniny wodno-powietrznej. Zmiana ciśnienia w postaci strumienia pulsacyjnego sprzyja usuwaniu resztek pokarmowych, debris i skutecznie zmniejsza ilości biofilmu, choć nie można liczyć na jego pełną eliminację. Potwierdzona w licznych opracowaniach wysoka skuteczność w leczeniu zapalenia dziąseł i poprawa w wartościach wskaźnika Plaque Index jednoznacznie wskazuje na celowość stonowania irygacji jako metody wspierającej podstawowe zabiegi higieniczne.

Jak zaznaczają Szczepańska i wsp. [8], irygatory stomatologiczne są polecane dla dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci, które w danym okresie nie mogą stosować podstawowych metod walki z biofilmem – ograniczenia w stosowaniu szczoteczek do zębów ze względu na ryzyko zwiększonego krwawienia. W tych przypadkach irygator pełni dodatkową funkcję – oczyszcza powierzchnię zębów. W celu zwiększenia skuteczności do zbiornika z wodą można dodać środki o działaniu przeciwpróchnicowym lub przeciwzapalnym. Podejmowane badania wykazały np. wzrost skuteczności zabiegów prowadzonych przy użyciu wody magnetyzowanej, nie wykazano jednak wartości istotnych statystycznie. 

Przed zastosowaniem irygatora należy zapoznać się z informacjami, jakie przekazuje producent urządzenia, a co ważniejsze ze wskazaniami do stosowania określonych preparatów. 

Producenci sprzętu zastrzegają, że pojemniki powinny być napełniane jedynie ściśle określonymi preparatami ze względu na ryzyko zablokowania przepływu przez wytrącanie substancji. Niemniej trzeba pamiętać, że przy stosowaniu wody konieczne jest okresowe usuwanie osadu – odkamienianie. Warto zaznaczyć, że istnieją również medyczne przeciwwskazania do stosowania irygatorów, np. nie powinny one być stosowane w okresie pancytopenii, ponieważ należy unikać urazów tkanek [7]. 

Bardzo istotną jest kwestia użycia irygatorów do celów higienicznych w przypadku leczenia wad ortodontycznych aparatami stałymi. Konstrukcja aparatów: obecność zamków, pierścieni, drutu i ligatur sprzyja zaleganiu płytki bakteryjnej, istotnie utrudniając możliwość prawidłowego oczyszczania trudniej dostępnych powierzchni. Najwięcej biofilmu akumuluje się na bliższej i dalszej podstawie zamka znajdującej się poniżej drutu ortodontycznego. W okresie leczenia stałymi aparatami ortodontycznymi bardzo istotne jest dbanie o higienę jamy ustnej, a każdorazowe zabiegi higieniczne powinny trwać przynajmniej 10 min i być wykonywane z należytą starannością. Jeżeli wystąpi zaniedbanie, bardzo szybko dojdzie do powstawania zmian demineralizacyjnych, ubytków próchnicowych, zapalenia dziąseł. Dla pełnego obrazu warto może podkreślić, że „obserwowane skutki uboczne” mogą być naturalną konsekwencją uchybień na etapie kwalifikacji pacjentów przy jednoczesnym braku niezbędnego nacisku na wdrożenie prawidłowych nawyków higienicznych.

W świetle dostępnych opracowań irygatory stomatologiczne bez wątpienia powinny stanowić dopełnienie gamy zabiegów higienicznych w codziennej praktyce każdego pacjenta. 

Autorzy podjęli próbę oceny wybranych konstrukcji z uwzględnieniem walorów czysto użytkowych. Ocenie poddano trzy urządzenia stacjonarne: AquaPick, AquaJet i OxyJet.

Walory estetyczne pozostają kwestią na tyle otwartą, że warto pozostawić ją ocenie użytkownika. Pewne cechy irygatorów porównano w formie tabeli (tab. 1).

Na podkreślenie zasługuje fakt, że jedynym urządzeniem, które nie jest wyposażone w pojemnik do przechowywania końcówek, jest AquaPick. Oferowane przez producenta uchwyty zaopatrzone w przyssawki, choć estetyczne i czytelnie oznaczone, wydają się nieco gorzej zabezpieczać końcówki podczas przechowywania. Większość łazienek to również toalety, gdzie niestety możliwość transferu np. E. coli jest istotnym ryzykiem. Oczywiście zamykane pudełeczko to nie jałowy pojemnik, ale wydaje się właściwszą formą. Urządzenie wyposażone jest w jeden rodzaj końcówek, co rekompensuje częściowo 21-stopniowa regulacja mocy. Niestety, dość głośna praca przy wykorzystaniu maksymalnej mocy, zwłaszcza w zazwyczaj niewielkich pomieszczeniach, jakimi są łazienki i to przed snem, stanowi mankament tego urządzenia. Duża moc strumienia pozwala na skuteczną penetrację nawet głębokich kieszonek. Może jednak u wrażliwych pacjentów powodować uszkodzenia i dolegliwości. Prawidłowe ustawienie parametrów pracy wymaga pewnego doświadczenia, na co należy zwrócić uwagę potencjalnym użytkownikom.

OxyJet firmy Brown to urządzenie zaopatrzone w jeden rodzaj końcówek, które jednak pozwalają na regulację charakterystyki strumienia. Tworzenie mieszaniny wodno-powietrznej pozwala na bardzo delikatne masowanie dziąseł. Również w tym przypadku akustyka nie jest mocną stroną, sprawiając, że masaż obejmuje nie tylko wnętrze jamy ustnej, ale i uszy użytkownika. Ustawienie kierunkowe końcówki pozwala na precyzyjne kierowanie strumieniem wody, ale po włączeniu funkcji wirowej strumień staje się nie mniej intensywny, ale trudniejszy do kontroli. Umieszczenie przełącznika tych funkcji na końcówce utrudnia jej przełączanie, co w praktyce wymaga przerwy w zabiegu. 

Jako ostatni dla rekompensaty kolejności w tabeli jest w testowanej grupie Aquajet, dostępny w dwóch wersjach „graficznych”, oprócz prezentowanej klasycznej, urządzenie dedykowane dzieciom przy zachowanych parametrach. Wykonane jest ono 
z barwnych tworzyw i dodatkowo udekorowane rysunkami rybek, co powoduje wdzięczne skojarzenia. W porównaniu 
z wymienionymi wyżej pracuje nieco ciszej w nieco innej częstotliwości pracy układu napędowego, co przekłada się na odczuwalny komfort akustyczny. Instrument zaopatrzony jest w dwa typy końcówek, co pozwala na skuteczne oczyszczanie kieszonek i miejsc retencji (zdj 5 i 6 ). Mamu tutaj cztery końcówki stałe bądź też standardowe, a ta piąta jest elastyczna lub silikonowa. Pod tym względem AquaJet uzyskał bezsprzecznie najwyższą zgodną ocenę wszystkich biorących udział w opracowaniu. Dodatkowo włącznik umieszczony w postaci sporych rozmiarów klawisza na górnej powierzchni sprawia, że uruchamianie i zatrzymywanie urządzenia nie będzie kłopotliwe nawet dla mniej sprawnych użytkowników.

Możliwości dokonania takiej oceny, choć bardzo skromnej wobec oferty dostępnych rozwiązań, stała się inspiracją do głębszego zainteresowania zagadnieniem. Praktyka potwierdza, że niejednokrotnie zwrócenie uwagi na dostępne dla pacjentów rozwiązania przyczynia się do poprawy jakości warunków higienicznych. Miła i przyjazna metoda stymulacji zwiększa zainteresowanie spowszedniałymi i monotonnymi codziennymi zabiegami higienicznymi. Tak jak w przypadku doboru odpowiedniej szczoteczki do zębów optymalnej do sprawności pacjenta i istniejących warunków klinicznych, tak praktyczna porada w zakresie wyboru odpowiedniego irygatora i wskazówki właściwego posługiwania się nim stanowić muszą element codziennej praktyki zawodowej. 

Jeśli podejść do zagadnienia nieco szerzej, ze smutkiem stwierdzić trzeba, że znane z czasów rzymskich powiedzenie sanus per aquam (spa) ciszące się tak wielką popularnością, niestety nie przekłada się na codzienną praktykę w zakresie higieny jamy ustnej.