Co szczoteczka zacznie, dokończy pasta do zębów, czyli o chemicznej kontroli płytki bakteryjnej

Kilka słów historii

Nazwa pasta do zębów została wprowadzona do słownictwa przez Anglików w 1558 roku. W cztery stulecia później, w 1953 roku Kongres Amerykańskiego Towarzystwa Stomatologicznego po raz pierwszy poświęcił temu produktowi swoje obrady. To rozpoczęło prace nad własnościami bakteriobójczymi, bakteriostatycznymi pasty do zębów, wpływem jej na pH środowiska jamy ustnej i enzymy bakteryjne. Prócz aspektu czysto kosmetycznego, pasta do zębów, stopniowo zyskała status profilaktyczny w stosunku do próchnicy, przeciwzapalny od nośnie dziąseł, znoszący nadwrażliwość, zapobiegający nieświeżemu oddechowi, opóźniający stażenie się tkanek zęba, wybielający, także terapeutyczny w stosunku do niektórych patologii jamy ustnej.

Dzisiaj to już nie tylko środek kosmetyczny, poprawiający komfort szczotkowania zębów. Bez niej nie wyobrażamy sobie codziennej higieny, pracy nad zapobieganiem i leczeniem szeregu chorób jamy ustnej.

Dlaczego wiedza o pastach jest ważna?

Kiedy decyzję o wyborze pasty podejmuje sam pacjent, istnieje ryzyko, że będzie się on kierować reklamą, estetyką opakowania, walorami smakowymi, lub wieloletnim przyzwyczajeniem do jednego produktu. Stwarza to niebezpieczną sytuację użycia (lub nawet nadużycia) niewskazanego rodzaju pasty do zębów. Ponieważ to stomatolog zna aktualne oczekiwania pacjenta, jest świadomy potrzeby indywidualnej u niego profilaktyki (idącej w konkretnym kierunku), więc uwzględniając wiek pacjenta, także ogólny stan zdrowia i inne elementy (np. aktualny stan zdrowia błony śluzowej jamy ustnej), może dokonać słusznego dla niego, w danym momencie wyboru pasty do zębów. Warto, by stało się to stałym uzupełnieniem wizyty pacjenta w gabinecie.

Jednak zalecenie prawidłowego produktu wymaga znajomości jego składu, analizy i identyfikacji składników, ich stężeń, oceny ewentualnych interakcji ze zjawiskami fizjo- i patologicznymi w obrębie jamy ustnej. Konieczne jest więc poznanie kryteriów, jakimi należy się kierować w ocenie skuteczności, bezpieczeństwa, ewenualnych skutów ubocznych poszczególnych produktów. Większość past do zębów zakwalifikowana jest do sprzedaży jako produkty kosmetyczne. Te natomiast, w których stężenie któregoś ze związków aktywnych przewyższa ustalone, dopuszczalne dla produktu kosmetycznego, sprzedawane są już jako produkty lecznicze i dostępne są tylko w aptekach.

Aktualnie dostępne pasty do zębów to homogenna zawiesina wodna nierozpuszczalnych substancji abrazyjnych. Do bazy tej dodawane są substancje wzmacniające własności oczyszczające, czyli spieniające i detergenty. Upełniają ją konserwanty, koloranty, substancje smakowe i aromatyzujące. To, co nadaje paście konkretne, indywidualne cechy i właściwości terapeutyczne, to dodatek substancji aktywnych (na przykład przeciwpróchnicze własności uzykiwane są przez dodatek związków fluoru).

Substancje ścierne

Substancje ścierne w sposób mechaniczny pomagają usunąć z powierzchni zębów płytkę bakteryjną i zewnątrzpochodne przebarwienia. Używane w tym celu są węglany wapnia (stanowiące często nawet 50% składu pasty), dwuwęglany sodu, pirofosforany wapnia, krzemiany i związki organiczne typu polimerów. O wyborze środka ściernego decyduje jego wskaźnik twardości, rozmiar cząsteczek, zdolność polerująca...