Procedura dotyczy postępowania w przypadku zakłucia, skaleczenia, zranienia się skażonym narzędziem lub w przypadku kontaktu nieosłoniętej skóry, błon śluzowych z krwią lub innym materiałem zakaźnym. Ekspozycję definiuje się jako zakłucie lub zranienie zdrowej skóry ostrym skażonym narzędziem (np. skalpelem lub igłą), a także kontakt błon śluzowych lub uszkodzonej skóry (zmiany zapalne, wypryskowe, zranienia) z potencjalnie zakaźną krwią, jej tkankami pochodnymi oraz płynami ustrojowymi pacjenta.
POLECAMY
Płyny potencjalnie zakaźne:
- krew, składniki ludzkiej krwi, produkty krwiopochodne,
- inne wydzieliny zanieczyszczone krwią.
Płyny potencjalnie niezakaźne:
- płyny, które nie zawierają dostatecznej do przeniesienia zakażenia ilości wirusa HIV, HBV czy HCV, są to: plwocina, ślina, wydzielina z nosa, pot i łzy, w przypadku gdy nie zawierają krwi ani nie są zmieszane z innym potencjalnie infekcyjnym materiałem (IPIM).
Najważniejszymi drogami zakażenia w miejscu pracy są:
- skaleczenia zakażoną igłą (głównie są to zakłucia) lub innymi ostrymi narzędziami,
- kontakt zakażonej krwi lub innych potencjalnie zakaźnych materiałów z powierzchnią otwartych ran, skaleczeń albo z pękniętą lub uszkodzoną skórą,
- wniknięcie biologicznego czynnika chorobotwórczego przez uszkodzenie błony śluzowej wyściełającej jamę ustną, nos i spojówki oczu.
Postępowanie z pacjentem:
- jeżeli prowadzony podczas zranienia zabieg nie został zakończony, należy go natychmiast przerwać, o ile nie zagraża to zdrowiu i życiu zaopatrywanego pacjenta,
- zebrać od chorego wywiad epidemiologiczny w zakresie ewentualnego zakażenia wirusem HIV, HBV, HCV,
- w przypadku wątpliwych wyjaśnień lub podejrzenia istnienia zakażenia u chorego pobrać od niego krew do badania,
- pobierając krew od osoby będącej potencjalnym źródłem zakażenia, należy pamiętać o uzyskaniu pisemnej jego zgody na przeprowadzenie badań na oznaczenie przeciwciał anty-HIV, anty-HCV, HbsAg; zgodę na badanie należy umieścić w historii choroby,
- skontaktować się z najbliższym gabinetem i po uzgodnieniu z chorym i nowym gabinetem odesłać tam odpowiednio zaopatrzonego pacjenta.
Pierwsza pomoc:
- miejsce skaleczenia/zakłucia: należy niezwłocznie umyć wodą z mydłem bez pocierania lub szczotkowania,
- pryśnięcie na spojówki, błony śluzowe należy przepłukać niezwłocznie dużą ilością soli fizjologicznej lub bieżącą wodą (oczy należy przepłukać przy otwartych powiekach; płyn z ust należy wypluć, nie połykać!, a jamę ustną dokładnie przepłukać preparatem do dezynfekcji śluzówek lub w przypadku jego braku – przegotowaną wodą),
- przy zanieczyszczeniu nieuszkodzonej skóry materiałem zakaźnym należy przy użyciu jednorazowej chusteczki nasączonej preparatem do dezynfekcji rąk usunąć/zetrzeć to zanieczyszczenie, wyrzucając zabrudzoną chusteczkę do pojemnika na odpady medyczne skażone. Tak oczyszczone miejsce poddać higienicznej dezynfekcji preparatem do dezynfekcji skóry i myciu obejmującemu większą okolicę niż obejmowało to zabrudzenie,
- jeżeli skóra uległa dużemu zanieczyszczeniu, należy ją dokładnie spłukać pod bieżącą wodą, zwracając uwagę, aby spływającego zanieczyszczenia nie rozchlapywać na okolice umywalki i odzież, następnie poddać ją starannemu myciu, stosując procedurę podobną do higienicznego mycia i dezynfekcji rąk,
- obszar wokół umywalki i umywalkę poddać dezynfekcji przy użyciu preparatu chlorowego i następnie dokładnie spłukać. Zmienić fartuch roboczy na nowy, czysty i ponownie ręce higienicznie zdezynfekować,
- na ranę należy założyć jałowy nieprzemakalny opatrunek,
- należy przerwać przyjmowanie kolejnych pacjentów, informując ich o zaistniałej przyczynie zamknięcia gabinetu, a samemu zgłosić się do najbliższego specjalisty mającego doświadczenie w postępowaniu z zakażeniami krwiopochodnymi, odpowiedzialnego za wdrażanie postępowania poekspozycyjnego i profilaktycznego lub zgodnie z podpisaną umową na udzielenie pomocy w przypadku tego typu ekspozycji. Należy postępować zgodnie z obowiązującą w tym zakresie procedurą,
- pracownikowi po narażeniu przysługuje bezpłatnie poufne orzecznictwo, profilaktyczne włączenie leków i obserwacja stanu zdrowia po ekspozycji,
- po zaopatrzeniu przez specjalistę skontaktować się z gabinetem, który udzielił pomocy przekazanemu pacjentowi w celu uzyskania informacji o wysłanym tam pacjencie.
Zgłoszenie ekspozycji:
- bezpośredni przełożony, kierownik gabinetu,
- inspektor BHP – wypełnienie karty zgłoszenia wypadku przy pracy,
- lekarz odpowiedzialny za nadzór nad stanem zdrowia pracowników poradni, gabinetu.
