Procedury sanitarne

Odpady medyczne niebezpieczne zawierające substancje chemiczne o kodzie 180 106* zbiera się selektywnie w miejscach ich powstawania, uwzględniając ich właściwości, sposób ich unieszkodliwiania lub odzysku. 

1. Preparatów o różnej charakterystyce chemicznej nie wolno mieszać.
2. Odpady medyczne podlegające segregacji w celu odzysku surowców wtórnych należy gromadzić jako odpady o innym kodzie.
3. Należy dobrać rodzaj pojemnika, opakowania zbiorczego do charakteru odpadu w nim gromadzonego (odpad płynny, stały).
4. Odpady medyczne niebezpieczne, z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach, zbiera się do żółtych pojemników lub worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej, nieprzezroczystych, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia.
5. Odpady medyczne o ostrych końcach i krawędziach należy gromadzić w żółtych pojemnikach jednorazowego użycia, sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, mechanicznie odpornych na przekłucie bądź przecięcie.
6. Worki jednorazowego użycia umieszcza się na stelażach lub w sztywnych pojemnikach (jednorazowego lub wielorazowego użycia) w sposób pozwalający na uniknięcie zakażenia i skażenia osób mających kontakt z workiem lub pojemnikiem.
7. Pojemniki należy ustawić jak najbliżej stanowiska pracy, w miejscu zapewniającym swobodę poruszania się personelu i pacjenta.
8. Pojemniki lub worki powinny być wymieniane tak często, jak pozwalają na to warunki przechowywania oraz właściwości odpadów medycznych w nich gromadzonych, nie rzadziej niż co 72 godziny, dlatego ich pojemność powinna odpowiadać liczbie odpadów wytworzonych w tym czasie.
9. Pojemniki lub worki należy zapełniać do 2/3 ich objętości w sposób umożliwiający ich bezpieczne zamknięcie.
10. W przypadku odpadów w postaci płynnej należy dobrać wielkość otworu pojemnika do rodzaju i charakteru odpadu w nim gromadzonego.
11. Niedopuszczalne jest otwieranie raz zamkniętych pojemników lub worków jednorazowego użycia.
12. Każdy pojemnik i każdy worek jednorazowego użycia powinien być opisany:

• kodem odpadów w nich gromadzonych, 
• adresem lub siedzibą wytwórcy odpadu, 
• datą zamknięcia pojemnika (wskazane opisanie również datą umieszczenia w nich pierwszego odpadu medycznego).

13. W przypadku uszkodzenia worka lub pojemnika należy go w całości umieścić w innym większym, nieuszkodzonym worku lub pojemniku.
14. Rtęć i uszkodzoną stłuczkę termometrów, manometrów, ciśnieniomierzy należy gromadzić i przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, tak aby zabezpieczyć przed parowaniem rtęci. Należy je gromadzić oddzielnie. Rozpryski rtęci zbierać bardzo dokładnie, a pozostałe resztki poddawać unieszkodliwieniu.
15. W razie wysypania lub wylania się zawartości, nie wolno jej dotykać. Należy skontaktować się z obsługą odpowiedzialną za czystość, która zbierze bezpiecznie odpad i oczyści zanieczyszczone otoczenie, zdezaktywuje pozostałości rozprysku rtęci.
16. Worek, pojemnik należy przenosić, trzymając go za zamknięcie, nie przybliżając do ciała i nie podkładając rąk pod jego spodnią część.
17. Pracownicy przy wykonywaniu wszelkich czynności związanych z kontaktem z odpadami specjalnymi powinni stosować środki ochrony osobistej typu: fartuchy, okulary, rękawice odporne na działanie substancji chemicznych niebezpiecznych, zgodnie z wydaną przez producenta substancji kartą charakterystyki substancji niebezpiecznej.
18. W przypadku zanieczyszczenia ze skaleczeniem skóry, błon śluzowych lub ich zalaniem w czasie kontaktu z odpadami specjalnymi, należy natychmiast miejsce skaleczenia lub zalania obficie przemyć i przepłukać pod bieżącą wodą, lub zgodnie z zaleceniem szczegółowym producenta substancji niebezpiecznej założyć na powstałe zranienie wodoszczelny opatrunek, a zalaną odzież zmienić na nową. Fakt zranienia w celu jego rejestracji i wdrożenia działań profilaktycznych należy zgłosić bezpośredniemu przełożonemu, inspektorowi BHP i lekarzowi medycyny pracy (chorób zakaźnych). 

Podstawa prawna

1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21).
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 139, poz. 940).
3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012 r., poz. 739).
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 969).

Na podstawie art. 14 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 ze zm.) oraz rozporządzenia z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie zgłaszania podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej (Dz. U. Nr 0, poz. 848) zarządza się, co następuje:

§ 1

1. Lekarz, felczer, pielęgniarka lub położna, którzy podejrzewają lub rozpoznają zakażenie lub chorobę zakaźną (załącznik nr 1 do zarządzenia), są obowiązani pouczyć zakażonego lub chorego na chorobę zakaźną lub osobę sprawującą prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną albo opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, o środkach służących zapobieganiu przeniesieniu zakażenia na inne osoby oraz o ewentualnym obowiązku:

• poddania się badaniom sanitarno-epidemiologicznym, w tym również postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań,
• poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych,
• poddania się leczeniu, hospitalizacji, izolacji, kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu,
• stosowania się do nakazów i zakazów organów administracji publicznej służących zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych,
• poddawania się zabiegom sanitarnym,
• zaniechania wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby — jeżeli są osobami zakażonymi, chorymi na chorobę zakaźną lub nosicielami,
•  udzielania informacji oraz niezbędnych danych podmiotom sprawującym nadzór epidemiologiczny.

2. W przypadku rozpoznania zakażenia, które może przenosić się drogą kontaktów seksualnych, lekarz jest obowiązany poinformować pacjenta o konieczności zgłoszenia się do lekarza jego partnera lub partnerów seksualnych, którzy powinni być leczeni w specjalistycznej jednostce właściwej w zakresie chorób przenoszonych drogą płciową. Fakt powiadomienia pacjenta powinien być odnotowany w dokumentacji medycznej i potwierdzony podpisem pacjenta.

3. Lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje zakażenie, chorobę zakaźną lub zgon z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej (określonej w załączniku nr 1 do zarządzenia), jest obowiązany do niezwłocznego, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od chwili powzięcia podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, zgłoszenia tego faktu:

• państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu właściwemu dla miejsca rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej. 

4. Zgłoszenie zawiera następujące dane osoby, u której podejrzano lub rozpoznano zakażenie, chorobę zakaźną lub stwierdzono zgon z tego powodu:

• imię i nazwisko,
• datę urodzenia,
• numer PESEL, a w przypadku, gdy osobie nie nadano tego numeru – serię i numer paszportu albo numer identyfikacyjny innego dokumentu, na podstawie którego jest możliwe ustalenie danych osobowych,
• płeć,
• adres miejsca zamieszkania,
• rozpoznanie kliniczne zakażenia lub choroby zakaźnej, charakterystykę podstawowych objawów klinicznych, okoliczności wystąpienia zakażenia, zachorowania lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, ze szczególnym uwzględnieniem czynników ryzyka, charakterystyki biologicznego czynnika zakaźnego, oraz inne informacje niezbędne do sprawowania nadzoru epidemiologicznego, zgodnie z zasadami współczesnej wiedzy medycznej.

5. W zgłoszeniu zakażeń HIV i zachorowań na AIDS lub stwierdzenia, podejrzenia, że zgon nastąpił z powodu zakażenia HIV lub zachorowania na AIDS, lekarz zamieszcza dane określone w punkcie 5, a jeżeli pacjent zastrzeże dane umożliwiające jego identyfikację, to następujące informacje osoby, której dotyczy zgłoszenie:

• inicjały imienia i nazwiska lub hasło,
• wiek,
• płeć,
• nazwę powiatu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania,
• rozpoznanie kliniczne zakażenia lub choroby zakaźnej oraz drogę zakażenia.

6. O zgonie z powodu zakażenia HIV lub zachorowania na AIDS należy powiadomić państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. W takim przypadku zgłoszenie lub rejestr zawierają dane, o których mowa w punkcie 6.

7. Profilaktyczne leczenie poekspozycyjne ze styczności z ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV), do której doszło w wyniku wypadku w trakcie wykonywania czynności zawodowych, jest finansowane przez pracodawcę/zlecającego prace.

8. W przypadku podejrzenia zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną, spowodowaną pogryzieniem (pokąsaniem) przez zwierzęta (dzikie, nieznane, nieszczepione) lekarz ma obowiązek niezwłocznego, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin zgłoszenia tego faktu, właściwemu ze względu na miejsce zachorowania państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu i poinformowania pacjenta o konieczności leczenia się w Poradni Chorób Zakaźnych. O zaistniałym zdarzeniu powiadomić także właściwego lekarza weterynarii, który wdroży stosowne działania w zakresie obserwacji zwierzęcia.

9. W formularzach zgłoszeń chorób zakaźnych (określone w załączniku nr 2 do zarządzenia) zawsze należy zamieścić imię, nazwisko i numer telefonu lekarza dokonującego zgłoszenie.

10. Zgłoszenie należy:

• przesyłać przesyłką poleconą w kopertach opatrzonych wyraźnym adresem zwrotnym nadawcy i symbolem „ZLK”,
• przesyłać za pomocą środków komunikacji elektronicznej w postaci zaszyfrowanej, jeżeli pozwalają na to możliwości techniczne nadawcy i odbiorcy, lub
• przekazać bezpośrednio osobie upoważnionej do ich odbioru za pokwitowaniem – w sposób zapewniający ochronę danych osobowych zawartych w zgłoszeniu.

11. Podejrzenia zachorowań oraz zachorowania na grypę zgłasza się również w formie raportów zbiorczych, częstotliwość i wzór zgłoszenia określają przepisy o statystyce publicznej (określony w załączniku nr 3 do zarządzenia) – formularz MZ-55.

§ 2

1. Lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną, stanowiącą zagrożenie dla zdrowia publicznego, lub stwierdza zgon w wyniku takiej choroby, podejmuje działania zapobiegające szerzeniu się zachorowań, w tym:

• kieruje osobę podejrzaną o zakażenie lub zachorowanie oraz zakażoną lub chorą na chorobę zakaźną do szpitala specjalistycznego zapewniającego izolację i leczenie tej osoby oraz niezwłocznie informuje szpital o tym fakcie,
• organizuje transport uniemożliwiający przeniesienie zakażenia na inne osoby,
• poucza osobę chorą lub osobę sprawującą prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną albo opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, osoby najbliższe oraz osoby, o których mowa w art. 5 ust. 3, o obowiązkach wynikających z art. 5 ust. 1,
•  niezwłocznie powiadamia państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego dla miejsca podejrzenia, rozpoznania choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej lub stwierdzenia zgonu o podjętych działaniach.

2. Lekarz jest obowiązany poinformować osobę podejrzaną o zachorowanie, chorą lub narażoną na zakażenie i jej osoby najbliższe o przesłankach uzasadniających podjęte działania oraz dokonać odpowiedniego wpisu w dokumentacji medycznej.

3. Obowiązkowej hospitalizacji podlegają:

1. osoby chore na gruźlicę w okresie prątkowania oraz osoby z podejrzeniem o prątkowanie,
2. osoby chore i podejrzane o zachorowanie na:

a) błonicę,
b) cholerę,
c) dur brzuszny,
d) dury rzekome A, B, C,
e) dur wysypkowy (w tym choroba Brill-Zinssera),
f) dżumę,
g) grypę H7 i H5,
h) nagminne porażenie dziecięce oraz inne ostre porażenia wiotkie, w tym zespół Guillaina-Barrégo,
i) ospę prawdziwą,
j) zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS),
k) tularemię,
l) wąglik,
m) wściekliznę,
n) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,
o) wirusowe gorączki krwotoczne, w tym żółtą gorączkę.

4. W przypadku podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej, o której mowa w pkt 1, lekarz lub felczer jest obowiązany pouczyć pacjenta o obowiązku hospitalizacji, oraz skierować go do szpitala. Fakt udzielenia pouczenia jest potwierdzany wpisem lekarza lub felczera w dokumentacji medycznej oraz podpisem pacjenta. 

5. Informacja o skierowaniu do szpitala jest przekazywana państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu właściwemu dla miejsca rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej. 

6. W przypadku samowolnego opuszczenia szpitala przez osobę podlegającą obowiązkowej hospitalizacji, przed zakończeniem badań diagnostycznych lub leczenia, należy o tym fakcie poinformować kierownika szpitala, który jest obowiązany do niezwłocznego, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od chwili uzyskania informacji o samowolnym opuszczeniu szpitala, powiadomienia o tym fakcie państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. 

7. Osoby zdrowe, które pozostawały w styczności z chorymi na cholerę, dżumę płucną, ospę prawdziwą, wirusowe gorączki krwotoczne oraz zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS), podlegają obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu, przez okres nie dłuższy niż: 

• 5 dni – w przypadku cholery, 
• 6 dni – w przypadku dżumy płucnej, 
• 21 dni – w przypadku ospy prawdziwej, 
• 21 dni – w przypadku wirusowych gorączek krwotocznych, 
• 10 dni – w przypadku zespołu ostrej niewydolności oddechowej (SARS) 
• licząc od ostatniego dnia styczności.

8. Lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną, stanowiącą zagrożenie dla zdrowia publicznego, lub stwierdza zgon w wyniku takiej choroby, podejmuje działania zapobiegające szerzeniu się zachorowań, w tym:

a) kieruje osobę podejrzaną o zakażenie lub zachorowanie oraz zakażoną lub chorą na chorobę zakaźną do szpitala specjalistycznego zapewniającego izolację i leczenie tej osoby oraz niezwłocznie informuje szpital o tym fakcie,
b) organizuje transport uniemożliwiający przeniesienie zakażenia na inne osoby,
c) poucza osobę chorą lub osobę sprawującą prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną albo 
opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, osoby najbliższe oraz osoby, o których mowa w art. 5 ust. 3, o obowiązkach wynikających z art. 5 ust. 1,
d) niezwłocznie powiadamia państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego dla miejsca podejrzenia, rozpoznania choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej lub stwierdzenia zgonu o podjętych działaniach,
e) lekarz jest zobowiązany poinformować osobę podejrzaną o zachorowanie, chorą lub narażoną na zakażenie i jej osoby najbliższe o przesłankach uzasadniających podjęte działania oraz dokonać odpowiedniego wpisu w dokumentacji medycznej.

§ 3

1. W przypadku podejrzenia lub rozpoznania zachorowania na chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną lekarz przyjmujący do szpitala, miejsca izolacji, kierując się własną oceną stopnia zagrożenia dla zdrowia publicznego, poddaje osobę podejrzaną o zachorowanie, chorą na chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną lub osobę narażoną na zakażenie hospitalizacji, izolacji lub kwarantannie oraz badaniom, również w przypadku, gdy osoba podejrzana o zachorowanie, chora lub narażona na zakażenie nie wyraża zgody na hospitalizację, izolację, kwarantannę lub wykonanie badania.

2. O przyjęciu do szpitala osoby, o której mowa w pkt 1, lekarz przyjmujący do szpitala, miejsca izolacji lub odbywania kwarantanny, jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego dla szpitala, miejsca izolacji lub odbywania kwarantanny.

3. Zawiadomienie, o którym mowa w pkt 2, obejmuje przekazanie danych osobowych zawartych w formularzu zgłoszenia choroby zakaźnej.

4. Lekarz przyjmujący do szpitala, miejsca izolacji lub odbywania kwarantanny jest obowiązany poinformować osobę podejrzaną o zachorowanie, chorą lub narażoną na zakażenie i jej osoby najbliższe o przesłankach uzasadniających podjęte działania oraz dokonać odpowiedniego wpisu w dokumentacji medycznej.

§ 4

1. Lekarz sprawujący opiekę nad osobą poddaną obowiązkowej hospitalizacji ma obowiązek poinformowania tej osoby o przyczynach zastosowania tego środka. Wyrażenie zgody na obowiązkową hospitalizację następuje w formie złożenia podpisu w dokumentacji medycznej przez osobę, wobec której zastosowano ten środek lub przez osobę sprawującą nad nimi prawną lub faktyczną opiekę.

2. W przypadku braku zgody na obowiązkową hospitalizację, kierownik jednostki, w której umieszczona jest osoba poddana obowiązkowi, jest obowiązany powiadomić tę osobę o przysługującym jej prawie odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności pozbawienia wolności oraz umożliwić tej osobie odwołanie się do sądu.

3. Kierownik jednostki obowiązany jest poinformować o tym fakcie kierownika podmiotu leczniczego.

4. Kierownik jednostki, w której wykonywana jest obowiązkowa hospitalizacja, jest obowiązany do powiadomienia rodziny lub osoby wskazanej przez osobę poddaną obowiązkowej hospitalizacji o zastosowaniu tego środka. Czynności, o których mowa, odnotowuje się w dokumentacji medycznej.

§ 5

1. Obowiązkowemu leczeniu podlegają osoby chore na:

• gruźlicę płuc,
• kiłę i rzeżączkę oraz osoby, które miały styczność z chorymi na te choroby.

2. Osoby, które miały styczność z chorymi na gruźlicę płuc w okresie prątkowania, chorymi na kiłę, rzeżączkę, dur brzuszny, chorymi na inwazyjne zakażenia Neisseria meningitidis lub Haemophilus influenzae typ b, podlegają nadzorowi epidemiologicznemu, badaniu klinicznemu, badaniom diagnostycznym, a także w razie potrzeby profilaktycznemu stosowaniu leków. 

§ 6

O dokonaniu zgłoszenia choroby zakaźnej należy poinformować bezpośredniego przełożonego, w przypadku choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej również kierownika podmiotu leczniczego. Zobowiązuje się wszystkich lekarzy, którzy stwierdzą lub podejrzewają wystąpienie epidemii (ogniska epidemicznego), do niezwłocznego telefonicznego zgłoszenia tego faktu przełożonemu, kierownikowi podmiotu leczniczego oraz Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.

§ 7

Zobowiązuje się kierowników do zapoznania wszystkich pracowników z treścią procedury postępowania w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej.

Fakt zapoznania się i zobowiązanie do przestrzegania wprowadzonej „Procedury postępowania w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej” pracownik, którego dotyczy procedura, musi poświadczyć własnoręcznym podpisem. 

§ 8

Procedura wchodzi w życie z dniem podpisania. 

Przykładowy plan higieny w placówkach medycznych

 

1. Cel:

• opracowanie jednolitych metod postępowania,
• usunięcie z powierzchni zanieczyszczeń (mycie) wraz ze znajdującymi się na niej drobnoustrojami (dezynfekcja).

2. Adresat: 

• personel medyczny i pomocniczy zatrudniony w placówce.

3. Odpowiedzialność:

• bezpośredni nadzór i odpowiedzialność za pracę osób sprzątających sprawuje kierownik (lekarz, pielęgniarka) – 
• bieżąca kontrola – 

4. Definicje:

Dekontaminacja – proces niszczenia biologicznych czynników chorobotwórczych poprzez: mycie, dezynfekcję i sterylizację.

Dezynfekcja – proces redukcji drobnoustrojów do tzw. bezpiecznego poziomu umożliwiającego przeprowadzenie dalszego postępowania, m.in. sterylizacji. Dezynfekcja może być przeprowadzona poprzez zastosowanie metod fizycznych lub chemicznych.

Dezynfekcja niskiego stopnia – proces redukcji wegetatywnych form bakterii (oprócz Mycobacterium tuberculosis), wirusów osłonowych (np. HBV, HCV, HIV) i grzybów (oznaczenie preparatu B, F).

Dezynfekcja średniego stopnia – proces redukcji wegetatywnych form wszystkich gatunków bakterii (w tym Mycobacterium tuberculosis), wszystkich wirusów (w tym osłonowych i bezosłonkowych) oraz grzybów (oznaczenie preparatu B, F, V, Tbc).

Dezynfekcja wysokiego stopnia – proces redukcji wszystkich wegetatywnych form biologicznych czynników chorobotwórczych (bakterie, wirusy, grzyby) z wyjątkiem dużej ilości form przetrwalnikowych (oznaczenie preparatu B, F, V, Tbc, S).

Mycie – wstępny etap dekontaminacji, usuwający zabrudzenia z powierzchni czyszczonego materiału. 

Pokoje socjalne personelu – wydzielone pomieszczenia dostępne wyłącznie dla personelu, w których można spożywać posiłki lub wypoczywać.

Pokoje zabiegowe – pomieszczenia, w których wykonywane są procedury medyczne u pacjentów oraz czynności przygotowawcze, np. rozpuszczanie leków, przygotowywanie wlewów itp.

Pomieszczenie porządkowe – pomieszczenie służące do przechowywania środków czystości oraz preparatów myjąco-dezynfekcyjnych, przygotowywania ich roztworów roboczych oraz mycia i dezynfekcji sprzętu sprzątającego.

Preparat myjący (detergent) – preparat usuwający zanieczyszczenia poprzez m.in. zmianę pH, obniżenie twardości wody, rozkład cząstek organicznych.

Preparat dezynfekcyjny – preparat zdolny do przeprowadzania procesów dezynfekcji.

Preparat dezynfekcyjny bakteriobójczy (B) – preparat chemiczny o działaniu bójczym na wegetatywne formy bakterii (oprócz prątków gruźlicy Mycobacterium tuberculosis).

Preparat dezynfekcyjny grzybobójczy (F) – preparat chemiczny wykazujący działanie bójcze w odniesieniu do grzybów.

Preparat dezynfekcyjny prątkobójczy (Tbc) – preparat chemiczny bakteriobójczy o działaniu bakteriobójczym, także w odniesieniu do prątków gruźlicy.

Preparat dezynfekcyjny wirusobójczy (V) – preparat chemiczny wykazujący działanie bójcze w odniesieniu do wirusów.

Skażenie (kontaminacja) – zanieczyszczenie biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi powierzchni przedmiotów, sprzętu i aparatury medycznej, wody lub powietrza.

Sprzątanie – proces, który ma na celu utrzymanie pomieszczeń w czystości oraz wyeliminowanie gromadzenia się zanieczyszczeń nieorganicznych, np. kurzu, a także biologicznych czynników chorobotwórczych.

5. Zasady doboru preparatów myjących i dezynfekcyjnych:

zdefiniowanie poziomu ryzyka – biologiczne czynniki chorobotwórcze w środowisku placówki medycznej przenoszone są za pośrednictwem rąk, sprzętu i aparatury medycznej. Kluczowe znaczenie dla wyboru właściwego preparatu myjącego/dezynfekującego ma zdefiniowanie rzeczywistego poziomu ryzyka (myć czy dezynfekować). Podstawowe kryteria do oceny ryzyka – czy wystąpiło skażenie powierzchni materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego oraz z jaką częstotliwością i w jakim zakresie pacjent bezpośrednio kontaktuje się z daną powierzchnią: 

• strefa bezdotykowa – obejmuje powierzchnie, które nie mają bezpośredniego (za pośrednictwem rąk personelu, pacjentów oraz sprzętu medycznego) kontaktu z pacjentem (np. podłogi, ściany, okna); ryzyko kontaminacji tych obszarów jest niewielkie oraz przeniesienia na pacjenta znajdującego się na powierzchni ewentualnego zanieczyszczenia,
• strefa dotykowa – zalicza się tu powierzchnie, z którymi pacjent i personel kontaktują się często, ale które nie zostały skażone biologicznym materiałem ludzkim; z uwagi na częsty kontakt za pośrednictwem rąk lub sprzętu medycznego ryzyko kontaminacji tych obszarów jest duże oraz przeniesienie znajdującego się na tych powierzchniach zanieczyszczenia na każdą kontaktującą się z nimi osobę (np. klamki, uchwyty, kontakty, słuchawki telefoniczne, poręcze krzeseł, blaty robocze, strefa wokół umywalki), 
• zaleca się stosowanie preparatów zdefiniowanych jako myjąco-dezynfekujące lub dezynfekujące o właściwościach myjących, które umożliwiają wykonywanie procedur jednoetapowych;

kompatybilność preparatów myjących i dezynfekcyjnych:

• kompatybilność (zgodność) dotyczy – składu chemicznego i pH roztworów roboczych preparatów myjących i dezynfekujących,
• zgodność w zakresie składu substancji aktywnych zmniejsza znacznie ryzyko związane z możliwością wystąpienia niepożądanych reakcji chemicznych,
• zgodność w zakresie pH roztworów roboczych preparatów myjących i dezynfekujących ogranicza ryzyko związane ze spadkiem skuteczności procesu dezynfekcji występujące podczas zastosowania roztworów o odmiennym pH (mocno kwaśnym lub mocno alkalicznym);

stosowanie najniższych skutecznych stężeń:

• podczas wyboru preparatów myjących i dezynfekujących należy kierować się zasadą uzyskania maksymalnie wysokiej skuteczności działania przy zastosowaniu minimalnych stężeń roztworów roboczych. Efektem tego jest obniżenie kosztów procedury i zmniejszeniem ryzyka związanego z powstaniem niepożądanych reakcji w stosunku do ludzi i środowiska oraz niszczeniem powierzchni poddawanych częstemu kontaktowi z preparatem; 

postać preparatów myjących i dezynfekujących:

• należy stosować preparaty łatwe do przygotowania – tabletki, saszetki (proszek), posiadające dozowniki/miarki;

właściwości preparatów myjących i dezynfekujących:

1. cechy preparatów myjących:

• wysoka skuteczność mycia,
• małe stężenie robocze,
• łatwość wypłukiwania,
• brak negatywnego wpływu na myte powierzchnie,
• szybkość działania,
• brak toksyczności – głównie na zdrowie personelu i pacjentów,
• łatwość użytkowania/przygotowania (zalecenia producenta),
• brak oddziaływania na środowisko naturalne;

2. cechy preparatów dezynfekcyjnych:

• odpowiednie właściwości myjąco-dezynfekcyjne – zdolności biobójcze,
• szerokie spektrum działania (sporobójczość),
• łatwość przygotowania roztworów roboczych,
• stosunkowo małe stężenia roztworów roboczych,
• krótki czas działania wymagany do osiągnięcia deklarowanych zdolności biobójczych,
• brak negatywnego oddziaływania na materiały, z których wykonane są powierzchnie poddawane dezynfekcji,
• odpowiednia trwałość roztworów użytkowych,
• niski stopień toksyczności,
• wysoki stopień biodegradacji,
• niska wrażliwość na odczyn pH wody użytej do przygotowania roztworów,
• możliwość stosowania w obecności ludzi (brak działania drażniącego i uczulającego);

ekonomika i koszty:

Należy stosować preparaty, które przy najniższych kosztach gwarantują spełnienie wszystkich kryteriów prawidłowości procesu. Określa się ilość roboczych roztworów preparatów myjących i dezynfekujących niezbędną do prawidłowego określenia procedury, analizie poddaje się koszt roztworów roboczych.

6. Przygotowanie roztworów dezynfekcyjnych:

1.  używane preparaty myjące i dezynfekujące należy przygotować i stosować według zaleceń producenta,
2.  używać odpowiednio do zdefiniowanego poziomu zanieczyszczenia, stężenia roboczego oraz zalecanej przez producenta temperatury roztworów roboczych,
3.  do sporządzenia roztworu roboczego należy używać wyłącznie dostarczonych przez producenta i przeznaczonych do określonego preparatu:

• – miarek,
• – dozowników,
• –  należy przestrzegać kolejności postępowania:
• – najpierw przygotować odpowiednią ilość wody, którą należy wlać bezpośrednio do pojemnika dezynfekcyjnego (kuwety dezynfekcyjnej),
• – następnie dodać właściwą ilość preparatu myjącego lub dezynfekującego,
• – roztwory robocze należy przygotowywać i przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta (czas, temperatura), w niedostępnym dla osób trzecich pomieszczeniu,
• – preparaty stężone należy przechowywać wyłącznie w oryginalnych i szczelnie zamkniętych opakowaniach,
• – opakowania zastępcze nie gwarantują stabilności produktu i powodują ryzyko omyłkowego użycia preparatu,
• – w jednym roztworze roboczym nie wolno mieszać różnych preparatów myjących lub preparatu myjącego i preparatu dezynfekcyjnego. 

7. Opis postępowania:

• sprzątanie przeprowadza pracownik/firma zewnętrzna z częstotliwością zależną od obszaru, strefy i rodzaju pomieszczeń,
• sprzątanie wykonywane jest zgodnie ze spisem czynności opracowanych w schemacie sprzątania, przy użyciu odpowiedniego sprzętu oraz środków myjących i dezynfekcyjnych,

Wykonanie dekontaminacji:

w celu osiągnięcia zamierzonego poziomu czystości mikrobiologicznej należy przestrzegać zasad:

• wszystkie procedury, schematy postępowania powinny się znajdować w miejscu znanym i dostępnym dla wszystkich wykonujących daną procedurę,
• konieczne jest bezwzględne przestrzeganie czasu dezynfekcji – zbyt krótki powoduje nieosiąganie parametrów bójczych – proces jest nieskuteczny, zbyt długi prowadzi do niszczenia dezynfekowanej powierzchni, narzędzi itp.,
• zalecane jest stosowanie preparatów o właściwościach myjąco-dezynfekujących,
• należy używać preparatów, które po zakończeniu procedury nie wymagają spłukiwania, 
• nie wolno zmieniać zaleceń wydanych przez producenta (np. rozcieńczać preparaty, które producent nakazuje używać w postaci stężonej),
• nie wolno stosować innych niż określone przez producenta (podczas rejestracji produktu) parametrów procesu, tj. czas, stężenie, zastosowanie,
• z uwagi na bezpieczeństwo i higienę pracy osoby wykonujące procedurę muszą być zabezpieczone w odpowiednie środki ochrony osobistej, np. fartuch, okulary, maska, rękawice.

Na efektywność sprzątania mają wpływ:

• odpowiednia kolejność mycia i dezynfekcji poszczególnych pomieszczeń,
• pożądane cechy sprzętu stosowanego do utrzymania czystości,
• pożądane cechy stosowanych preparatów dezynfekcyjnych,
• postępowanie z użytym sprzętem po zakończeniu pracy,
• prawidłowe postępowanie z odpadami,
• stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej,
• przestrzeganie instrukcji i procedur dotyczących podstawowych zasad higieny,
• świadomość występowania ryzyka zawodowego i poszczególnych zagrożeń.

W (nazwa/pieczątka placówki) występują dwa obszary:

a) medyczny,
b) administracyjno-gospodarczy,

w ramach obszarów występują strefy:

a) strefa II – „ogólnej czystości medycznej” – gabinety lekarskie, korytarze komunikacji wewnętrznej,
b) strefa III – „czystości zmiennej” – gabinety zabiegowe,
c) strefa IV – „ciągłego skażenia” – toalety, łazienki, brudownik.

8. Wymagania dotyczące używanego sprzętu:

• wózki do sprzątania – wyposażone w odpowiednie wiadra,
• ścierki do mycia i dezynfekcji – jednorazowe/wielorazowego użytku przystosowane do prania w wysokich temperaturach, w kolorach – niżej podana propozycja:

– kolor czerwony – m.in. brudowniki, miski ustępowe, pisuary, kosze na odpady,
– kolor niebieski – m.in. szafki, blaty, stoliki zabiegowe, uchwyty, klamki,
– kolor żółty – m.in. zlewy, umywalki, lustra, armatura, ściany, lamperie,

uchwyty do mopa i mopy:

• zapewniają bezkontaktowe czyszczenie powierzchni zanieczyszczonych,
• liczba mopów powinna być dostosowana do liczby sprzątanych pomieszczeń oraz rodzaju i systemu sprzątania,
• uchwyty do mopa umożliwiające swobodne manipulowanie „stopą” we wszystkich płaszczyznach,

nakładki (do wyboru):

• o twardych włóknach – do szorowania mocno zabrudzonych powierzchni,
• wykonane z gęstych splotów – do polerowania,
• do pracy na wilgotno – do zbierania kurzu z podłogi o właściwościach antystatycznych,
• wykonane z materiałów umożliwiających – pranie mechaniczne w temperaturze 95°C, chłonnych, odpornych na działanie preparatów myjących.

9. Inne urządzenia pomocnicze:

• do mycia szyb,
• do przecierania urządzeń ekranowych,
• polerowania podłóg.

10. Zasady utrzymania czystości:

ZASADA I

Procesy mycia i dezynfekcji należy rozpocząć od powierzchni uznanych za najmniej zanieczyszczone (pod względem fizycznym i bakteriologicznym), kończąc na miejscach uważanych za najbardziej zabrudzone.

ZASADA II

W przypadku powierzchni zanieczyszczonych materiałem organicznym (biologicznym) należy bezpośrednio po skażeniu usunąć za pomocą materiału higroskopijnego (ligniny, ręcznika papierowego) znajdujący się na powierzchni materiał biologiczny, a następnie przeprowadzić dezynfekcję średniego stopnia przy użyciu preparatów o spektrum działania: bakterio-, grzybo-, wiruso- i prątkobójczym.

ZASADA III

W przypadku powierzchni niezanieczyszczonych materiałem organicznym nie stosuje się dezynfekcji podłóg każdego dnia; wyjątek stanowią dwa obszary występujące w placówkach medycznych, w których w zależności od poziomu zagrożenia stosowana jest dezynfekcja niskiego lub średniego stopnia, zalicza się tu:

• obszary wymagające podwyższonego poziomu czystości (np. gabinety zabiegowe) – dezynfekcja w tym obszarze dotyczy:

– powierzchni dotykowych, np. klamki, kontakty, telefony, powierzchnie robocze, uchwyty,
– podłóg;

• obszary o podwyższonym ryzyku skażenia (np. sanitariaty, brudowniki, pomieszczenie magazynowania odpadów) – dezynfekcja w tym obszarze dotyczy:

– powierzchni dotykowych, np. klamki, kontakty, telefony, powierzchnie robocze, uchwyty,
– podłóg.

Kluczowe znaczenie w ocenie poziomu ryzyka zakażeń mają powierzchnie bezpośrednio kontaktujące się ze skórą, m.in.:

• w gabinetach zabiegowych, np. blaty do przygotowywania leków, stanowiska do pobierania materiałów do badań,
• wózki zabiegowe,
• uchwyty – szafek, lodówek w gabinetach zabiegowych,
• sprzęt medyczny, klawiatura, monitory,
• łazienki i urządzenia sanitarne (umywalki, brodziki, pisuary itp.),
• należy poruszać się w jednym, wyznaczonym kierunku, ta sama zasada dotyczy także rodzaju pomieszczeń,
• podczas przeprowadzania procesów mycia i dezynfekcji przestrzegać ustalonego kodu kolorów ścierek,
• dezynfekcję wózka po zakończonej pracy, którym przeprowadzana była dezynfekcja powierzchni, należy wykonać, używając w tym celu tego samego preparatu, 
• nie wolno mieszać ze sobą różnych rodzajów preparatów dezynfekcyjnych ani preparatów myjących z dezynfekcyjnymi,
• przed rozpoczęciem sprzątania pomieszczeń należy usunąć widoczne odpady,
• powierzchnie niezanieczyszczone materiałem biologicznym należy najpierw umyć, a następnie poddać dezynfekcji,
• mopy i ścierki po użyciu – każdorazowo przekazywać do prania,
• liczba mopów i ścierek musi być dostosowana do liczby i rodzaju pomieszczeń,
• powierzchnie poddane dezynfekcji należy pozostawić do wyschnięcia – nie wycierać,
• gruntowne sprzątanie pomieszczeń obejmuje: mycie i dezynfekcję wszystkich elementów wchodzących w skład pomieszczeń, m.in. powierzchnie pionowe, poziome, okna itp.

10. Zasady pracy personelu sprzątającego:

• personel sprzątający powinien znać i przestrzegać odpowiednie procedury właściwe dla danej strefy,
• zobowiązany jest do uczestnictwa w szkoleniach i przestrzegania przepisów i zasad BHP obowiązujących podczas realizacji poszczególnych procedur w szczególności dotyczących:

– częstotliwości mycia i dezynfekcji rąk (sposób, technika), 
– właściwości preparatów do dezynfekcji rąk (zakres i czas działania), 
– właściwego stosowania środków ochrony indywidualnej, m.in. rodzaj i sposób użycia elementów odzieży ochronnej, częstotliwość wymiany, prawidłowe postępowanie po użyciu.

 

Osoba odpowiedzialna za nadzór i przestrzeganie procedury:

1. .............................................................................................
 

Instrukcja dotycząca zasad właściwej klasyfikacji odpadów medycznych

Opracowano na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21), Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 139, poz. 940).

KLASYFIKACJA ODPADÓW MEDYCZNYCH	KOD	RODZAJ ODPADÓW WG KATALOGU	CHARAKTERYSTYKA ODPADÓW	GŁÓWNE MIEJSCA POWSTAWANIA
Odpady zakaźne • odpady niebezpieczne, które zawierają żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia, że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów	180 102*	Części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwantysłużące  do jej przechowywania,  inne niż 180 103*	• części ciała i organy, • materiały posekcyjne i pooperacyjne, poamputacyjne, rozpoznawalne szczątki, tkanki, • pojemniki po krwi i konserwanty służące do jej przechowywania	• zakład patomorfologii, • blok operacyjny, • blok porodowy, • laboratorium, • stacja krwiodawstwa, • sale zabiegowe, • oddziały zabiegowe
	180 103*	Odpady zakaźne/infekcyjne  • inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy, aby sądzić, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady) z wyłączeniem 180 180*, 180 182*	Odpady skażone drobnoustrojami chorobotwórczymi: • płyny ustrojowe po poddaniu badaniom laboratoryjnym  i diagnostycznym, • kultury laboratoryjne,  mikrobiologiczne, • preparaty biologiczne, • aktywne szczepionki, • odpady od chorych zakaźnie, • materiały, sprzęt jednorazowy, wyroby medyczne, które pozostawały w kontakcie  z zainfekowanym pacjentem lub jego wydzielinami (rękawice diagnostyczne, chirurgiczne), • płyny z krwią i jej produktami zawierające plazmę i surowicę, • zużyte opatrunki, tampony, gaziki, waciki, tupfery, lasze, groszki, sączki zanieczyszczone materiałem infekcyjnym, płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami pacjentów	• gabinety opatrunkowe,  • sale zabiegowe, operacyjne, • izolatki, • stacje i stanowiska dializ, plazmaferezy, • oddziały szpitalne, • zakład patomorfologii, • laboratorium diagnostyczne,  • stacje krwiodawstwa, • gabinety lekarskie, • stomatologia
	180180*	Kąpiele lecznicze, inne niż 180 106*	zużyte kąpiele lecznicze, aktywne biologicznie o właściwościach zakaźnych	zakłady balneologii
	180182*	Resztki żywnościowe z oddziałów zakaźnych	resztki żywnościowe od chorych zakaźnie	szpitale zakaźne, izolatki chorych zakaźnie
Odpady medyczne specjalne • odpady niebezpieczne, które zawierają substancje chemiczne, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy, aby sądzić, że wywołują choroby niezakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów albo mogą być źródłem skażenia środowiska	180 106*	Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne	• odpady radioaktywne, • izotopowe substancje toksyczne, • substancje chemiczne  stanowiące odpad medyczny a nienadające się do spalania, • zużyte rozpuszczalniki i odczynniki chemiczne  aparatury diagnostycznej, • odpady srebronośne, • niektóre środki dezynfekcyjne, • trucizny stosowane  w diagnostyce	zakład radiologii, laboratorium, zakład patomorfologii, oddziały i zakłady, centralna sterylizatornia
	180 108*	Leki cytotoksyczne i cytostatyki	• leki przeciwnowotworowe,  immunomodulujące  i immunostymulujące	apteka szpitalna, oddziały  transplantologii, oddziały onkologii,  hematologii,  dermatologii
	180 110*	Amalgamat dentystyczny	• plomby zawierające amalgamat z rtęcią	gabinety  stomatologiczne
Odpady medyczne pozostałe • odpady medyczne nieposiadające właściwości niebezpiecznych o charakterze odpadów komunalnych	180 101	Narzędzia oraz ich resztki, inne niż        180 103*	odpady wytworzone  przy naprawie sprzętu medycznego służącego  do leczenia i pielęgnacji chorych, uszkodzone, niesprawne narzędzia chirurgiczne po dezynfekcji	sale zabiegowe, opatrunkowe, sale chorych, oddziały – laboratorium, zakłady diagnostyczne i lecznicze, rehabilitacyjne, zakłady balneologii
	180 104	Inne niż 180 103*	nieskażone materiały,  stosowane w leczeniu,  np. ampułki po iniekcjach, pojemniki po płynach infuzyjnych,  ręczniki jednorazowe
	180 107	Chemikalia, inne niż 180 106*	resztki niezużytych roztworów środków dezynfekcyjnych, niektóre leki, inne niż 180 109
	180 109	Leki, inne niż 180 106*	przeterminowane, niezużyte lub pozostawione przez  chorego leki, inne niż 180 106*, leki, które uległy zanieczyszczeniu, zalaniu, straciły swoje właściwości na skutek niewłaściwego używania, przechowywania
	180 181	Kąpiele lecznicze, inne niż 180 106*	zużyte kąpiele lecznicze,  aktywne biologicznie,  niemające właściwości zakaźnych, inne niż wymienione w 180 180*