Obrona przed roszczeniami pacjentów

Podstawy prawne odpowiedzialności lekarza dentysty

W Polsce odpowiedzialność stomatologa wynika głównie z przepisów Kodeksu cywilnego, w szczególności art. 415 dotyczącego odpowiedzialności deliktowej oraz art. 471 dotyczącego odpowiedzialności kontraktowej. Dodatkowo obowiązują regulacje zawarte w Ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty, Ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz Kodeksie etyki lekarskiej.
Lekarz dentysta może ponosić odpowiedzialność na trzech płaszczyznach:

• cywilnej – pacjent może dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia za szkody wynikłe z błędu w sztuce lekarskiej,
• karnej – w przypadku rażącego zaniedbania skutkującego np. uszczerbkiem na zdrowiu,
• dyscyplinarnej – prowadzonej przez organy samorządu lekarskiego.
   

Najczęstsze przyczyny roszczeń pacjentów

Najczęstszymi przyczynami roszczeń pacjentów są:

• błędy w sztuce lekarskiej – np. nieprawidłowe leczenie kanałowe, uszkodzenie nerwu,
• błędy diagnostyczne – np. nieprawidłowa ocena zdjęcia RTG prowadząca do błędnego leczenia,
• błędy terapeutyczne – np. nieprawidłowe wykonanie ekstrakcji zęba skutkujące powikłaniami,
• brak odpowiedniej dokumentacji medycznej – np. brak zgody pacjenta na zabieg,
• niewystarczająca komunikacja z pacjentem – brak informacji o możliwych powikłaniach, ryzykach leczenia,
• niezadowalający efekt estetyczny.
   

Zapobieganie roszczeniom

Jak powszechnie wiadomo, lepiej zapobiegać niż leczyć. Podobnie jest w kwestiach prawnych. Przez podjęcie konkretnych działań można skutecznie zapobiegać roszczeniom ze strony pacjentów. Będzie to zdecydowanie łatwiejsze aniżeli późniejsze bronienie się przed nimi, czy to na etapie przedsądowym czy – co gorsza – sądowym. 

Prawidłowe prowadzenie dokumentacji medycznej

Dokumentacja medyczna stanowi podstawowe narzędzie obrony w przypadku roszczeń pacjentów. Powinna być prowadzona skrupulatnie i rzetelnie, a tym samym zawierać następujące elementy:

• dokładny opis stanu zdrowia pacjenta (przed podjęciem leczenia), 
• plan leczenia i jego modyfikacje,
• informacje o podanych lekach,
• szczegółowy zapis przeprowadzonych procedur,
• świadomą zgodę pacjenta na zabieg,
• opis ewentualnych powikłań oraz sposoby ich leczenia.
   

Dokumentacja medyczna jest kluczowym dowodem w przypadku sporu, a w konsekwencji – w trakcie postępowania odszkodowawczego. Czasem pozornie nieistotne czy wręcz zbędne w procesie leczenia czynności, jak np. wzięcie zgody pacjenta na dany zabieg czy konkretny wpis do dokumentacji medycznej, w sytuacji konfliktowej mogą mieć decydujące znaczenie i stworzyć podstawy do egzekwowania roszczeń przez pacjenta. 

Uzyskanie świadomej zgody

Pacjent powinien być w pełni poinformowany o:

• rodzaju i przebiegu planowanego leczenia,
• możliwych powikłaniach,
• alternatywnych metodach leczenia,
• przewidywanych efektach i ryzykach.
   

Podpisanie przez pacjenta formularza świadomej zgody jest niezwykle istotne, jednak sama zgoda nie chroni lekarza, jeśli...