Gerostomatologia – nieuchronna kolej rzeczy?

Pojawia się także kolejny element – współpraca interdyscyplinarna i pomoc, jaką stomatolodzy mogą ofiarować lekarzom ogólnym, personelowi opiekującemu się osobami w wieku starszym, przewlekle chorym czy leżącym w szpitalach, hospicjach, domach opieki oraz wsparcie ich rodzin.

Problem gerostomatologii nie jest jeszcze zauważany w Polsce w sposób wystarczający tak przez samych zainteresowanych (pacjentów), jak i szeroko pojęte środowisko medyczne. Wciąż jeszcze nie ma świadomości, że stan całej jamy ustnej wpływa na przebieg, a przede wszystkim zaostrzenie wielu poważnych przewlekłych schorzeń, i jak zaniedbania zdrowotne w obrębie jamy ustnej mogą pogorszyć stan ogólny, także przez zaburzoną wydolność żucia. To przecież w procesie żucia pokarm mieszany jest ze śliną (koktajlem wody, protein, elektrolitów, soli mineralnych), by uformowany kęs pokarmowy łatwiej wślizgiwał się do żołądka. Natomiast enzymy obecne w ślinie tną makromolekuły pokarmu na mniejsze fragmenty, ułatwiając asymilację składników pokarmowych w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego. Pokarm, który nie jest prawidłowo przeżuty, jest przyczyną nadprodukcji kwasów żołądkowych, rozwoju bakterii potencjalnie patologicznych, czego rezultatem może być refluks żołądkowo-przełykowy, nadkwasota, a na dłuższą metę wrzody żołądka.

Skutkiem zaniedbanego uzębienia lub jego braku stają się też z czasem złe nowe nawyki żywieniowe, a w konsekwencji pogorszenie odżywienia całego organizmu. Problem z jedzeniem owoców, twardych warzyw, mięsa powoduje u osób starszych zastępowanie ich w diecie pustymi węglowodanami. Powoduje to niedobór protein, witamin, wapnia, z wszystkimi tego konsekwencjami dla ogólnego stanu zdrowia i przebiegu współistniejących chorób ogólnych. A wtedy nawet najlepsza terapia celowana nie przyniesie szybko oczekiwanych rezultatów.

Równocześnie szereg leków zazwyczaj przewlekle zażywanych przez starszych pacjentów, niezbędnych ze wskazań ogólnych, modyfikuje pracę gruczołów ślinowych i zmniejsza wydzielanie śliny, co prócz uciążliwej dla pacjenta suchości błony śluzowej jamy ustnej redukuje miejscowe zdolności obronne jamy ustnej, ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Osoby starsze w miarę upływu czasu dość często mają też problem z samodzielnym wykonywaniem zabiegów higienicznych. Prozaiczna czynność szczotkowania zębów, dbania o użytkowane uzupełnienia protetyczne, słowem higiena jamy ustnej, staje się z czasem poważnym problemem lub jest pomijana. Schorzenia ogólne (np. choroba Parkinsona, Alzheimera, udar mózgu lub inne) sprawiają, że wcześniej proste czynności higieniczne nie mogą być wykonane samodzielnie i starannie. Osoby starsze częściej też przebywają w szpitalach, sanatoriach, hospicjach. Zdane są wtedy na pomoc pielęgniarek, higienistek stomatologicznych i innych osób zajmujących się pielęgnacją osób starszych i przewlekle chorych. Wtedy także wiedza ich opiekunów na temat higieny jamy ustnej...