Profilaktyka medyczna to zespół środków stosowanych w celu zapobiegania chorobom. W ortodoncji polega na właściwym kierowaniu wzrostem i rozwojem narządu żucia w każdym okresie rozwojowym dziecka. W postępowaniu profilaktycznym należy brać pod uwagę: okres rozwojowy, czynnik zniekształcający i możność wyeliminowania działania rozpoznanego czynnika zniekształcającego. Do zapobiegania zalicza się leczenie ujawniających się wad zgryzu we wczesnych okresach rozwoju. Działaniami profilaktycznymi należy obejmować wszystkie dzieci, nawet te, u których zgryz rozwija się prawidłowo.
Do obowiązków stomatologa ogólnego należy wychwycenie odchyleń czynnościowych i usunięcie przyczyn pierwotnych powodujących te odchylenia. Zabiegi profilaktyczne, zależnie od okresu życia, w jakim zaobserwowano czynnik szkodliwy lub zagrożenie nim, stosuje się już prenatalnie, w okresie niemowlęcym, poniemowlęcym, przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
Etiopatogeneza wad narządu żucia ukazuje liczne czynniki przyczyniające się do powstawania nieprawidłowości zgryzowych. Dzieli się je na czynniki pochodzenia wewnętrznego i zewnętrznego. Do tych pierwszych zalicza się: dziedziczność, wrodzone złe ukształtowanie różnych składników narządu żucia, nieprawidłową budowę kobiety ciężarnej, nieprawidłowe ułożenie płodu, zaburzenia gruczołów dokrewnych. Przyczyny pochodzenia zewnętrznego to: powikłane, skomplikowane porody, wady postawy po urodzeniu, sztuczne karmienie, zaburzenia oddychania, szkod...
Istota profilaktyki ortodontycznej w poszczególnych okresach rozwojowych
W publikacjach często podkreślana jest rola profilaktyki stomatologicznej, zapobieganie próchnicy i chorobom przyzębia, a tymczasem z badań epidemiologicznych wynika, że wady zgryzu można zaliczyć do chorób społecznych. Badania Światowej Organizacji Zdrowia dotyczące stanu narządu żucia – który powoduje wyraźne oszpecenie, ograniczenia czynności żucia i oddychania, jest odczuwany przez pacjenta jako upośledzenie – pokazują, że obecnie tylko co trzeci uczeń w mniejszym mieście i co szósty w większym otrzymują wymagane leczenie ortodontyczne. Wskazuje na to brak wczesnych działań ortodontycznych. Należy w związku z tym zapobiegać wadom zgryzu i jak najwcześniej je leczyć.