Błędy medyczne w praktyce stomatologicznej a odpowiedzialność cywilna

Błędy medyczne (błędy lekarskie lub błędy w sztuce lekarskiej) pojawiają się wszędzie tam, gdzie są udzielane świadczenia medyczne. Aktualnie nie została sformułowana normatywna definicja tego pojęcia. W orzecznictwie i piśmiennictwie prawniczym, jak również w medycynie błąd medyczny jest definiowany wielorako. 

W orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 1955 r. (sygn. akt IV CR 39/54, LEX nr 118 379) stwierdzono, iż błędem w sztuce lekarskiej jest czynność (zaniechanie) lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodna z nauką medycyny w zakresie dla lekarza dostępnym. Można zatem wskazać, że istotą błędu medycznego jest działanie (zaniechanie) lekarza czy innego personelu medycznego, które pozostaje w sprzeczności z aktualną wiedzą i praktyką medyczną, jak również należytą starannością w związku z udzielaniem pacjentowi świadczenia. 

Od błędu jako odstępstwa od wzorca i zasad należytego postępowania z uwzględnieniem profesjonalnego charakteru działalności sprawcy szkody należy odróżnić powikłanie, które stanowi określoną, niekiedy atypową reakcję pacjenta na prawidłowo podjęty i przeprowadzony zespół czynności leczniczych, a także tzw. niepowodzenie medyczne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2013 r., IV CSK 431/12, LEX nr 1 275 006).
Błędy medyczne mogą mieć różne podłoże, dlatego orzecznictwo oraz piśmiennictwo dzielą je najczęściej na następujące rodzaje:

• błąd diagnostyczny (wadliwa diagnoza),
• błąd terapeutyczny (niewłaściwe leczenie),
• błąd techniczny (nieprawidłowo wykonana procedura pod względem technicznym),
• błąd organizacyjny (związany z funkcjonowaniem placówki medycznej).

Wobec wzrostu świadomości pacjentów liczba zgłoszonych roszczeń względem lekarzy i placówek medycznych rośnie z roku na rok. Taka też sytuacja ma miejsce wśród lekarzy stomatologów, którzy w ostatnich latach oprócz diagnozowania oraz leczenia chorób związanych z uzębieniem itd. zajmują się również szeroko rozumianą medycyną estetyczną. 

Niezależnie od specjalizacji lekarz oraz placówka medyczna w wyniku stwierdzenia błędu medycznego mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności cywilnej, karnej i zawodowej. 

Kwestie dotyczące błędów medycznych najczęściej są rozstrzygane w postępowaniu sądowym na gruncie odpowiedzialności cywilnej, na czym skupimy się w niniejszym artykule.

Podstawa odpowiedzialności cywilnej za błąd medyczny

Podstawą odpowiedzialności lekarza i placówki medycznej za błąd medyczny jest art. 415 k.c., zgodnie z którym ten, kto ze swojej winy wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Spowodowanie szkody na osobie w warunkach błędu w sztuce medycznej jest specyficzną postacią deliktu prawa cywilnego, którego zaistnienie wymaga zaistnienia przesłanek odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego, czyli szkody, winy i adekwatnego związku przyczynowego (M. Filar, S. Krześ, E. Marszałkowska-Krześ, P. Zaborowski, Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej, Warszawa 2004, s. 29 i n.; orzeczenie Sądu Najwyższego z 1 kwietnia 1955 r., IV CR 39/54, LEX nr 118 379, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, z dnia 14 marca 2018 r., I ACa 938/17, LEX nr 2 502 558).

Zgodnie natomiast z treścią art. 430 k.c., kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szko...